- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- A.
- N.
I.
A.
propr.
1.
de hominibus: wstępować, wchodzić, wsiadać; ingredi, ascendere (praec. navem, equum sim.; perticam, fenestram sim.; arborem; mare, aequor sim. Simili sensu in aequor).
Constr.
a.
sine
obi.
KADŁUB. p. 112 : scale beneficio c-ns inter laquearia delitescit.b. sq. acc. c. sq. ante :
DŁUG. Hist. V p. 385 : ante murum ... c-re.d. sq. in c. acc. e. sq. adv. loci.
N. wchodzić pod górę; ascendere (e Gr.
ἀναβαίνειν)
PEREGR. fol. A IVb : Ioachim Hierosolymam c-it cum suis.Cf. Th. IV 362, 47.
2.
(de rebus) wysuwać się, wydostawać; protendi, exstare
MARTIN. OP. Serm. p. 462 : cum transisset per cimiterium vidit easdem manus ab imo c-re, quasi vellent eam detinere.
B.
transl. dostąpić czegoś, osiągnąć coś, dojść do czegoś; assequi, adipisci aliquid, pervenire ad aliquid.
Praec.
α.
aliquam virtutem, gloriam, dignitatem sim.
N.
(in) regni solium sim.i. q. ad regnum accedere (
DŁUG. Hist. V
p. 15
et saepius).
β.
annum aliquem :
ChrMP p. 479 : annum quartum decimum suae aetatis ante mortem patris c-rat.
γ.
ad sacra
przyjąć święcenia kapłańskie; sacerdotem consecrari
DŁUG. Hist. I p. 321 : quatenus ad sacra c-ns virum ecclesiasticum se ordinari pateretur.
δ.
ad excelsa
(tyle co) dążyć;
i. q. coniti, tendere
*CodVit p. 881 (a. 1429) : proprium generosi animi sit semper ad excelsa c-re.
Constr.
a.
sq.
acc.
b.
sq.
ad. c.
sq.
in
c.
acc.
GALL p. 417 (= 45,13 M. ): in tantum superbiae fastum c-rat, quod obedire Kazimiro rennuebat.
DŁUG. Hist. V p. 107 : spe in altiora c-ndi.Ita saepius. Cf. Th. IV 363, 70 sq.
II.
fungitur vice verbi condescendendi
1.
ustąpić z czegoś, zwł. zrzec się prawa do czegoś (na czyjąś korzyść); renuntiare alicui rei, praec. iure suo cedere idque in alterum transferre
KodWp III p. 635 (a. 1391) : tunc liberi nostri debent c-re et obligationem dare in sepedictam villam (cf. ib. saepius ).
StPPP II p. 151 (a. 1403) : de molendino ... eidem preposito c-re.
ArLit I p. 9 (a. 1421) : iunior magister ... locum eminenciorem non usurpet, nisi senior magister libere c-ret et iuniorem in loci eminentiam preferret.Cf. CONDESCENDO II B 1.
2.
ustąpić czemuś, przed czymś; cedere
*Tom. VII p. 308 (a. 1525) : est coacta sua mtas c-re illorum pervicacie et parere tempori atque necessitati.