- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- B.
- BJ.
- A.
- H.
- N.
I.
1.
dobry czyn, zasługa;
bonum opus, meritum.
2.
dobro posiadane; bonum
alicuius proprium
a.
concr.
majątek; opes
AKapSąd III p. 152 (a. 1511) : ipse licet iam nudus temporalibus b-iis ... condignam mercedem rependere non valeo, tamen spiritualibus officiis ... conabor adimplere.
N.
transl.
KodMp II p. 50 (a. 1232) : non dubitans ... per ... merita fratrum ordinis S. Sepulcri quotidie mihi apud Dominum crescere b-um.
b.
abstr. cnota,
zaleta; virtus
CodEp I 1, p. 51 (a. 1418) : tot imbutam b-iis.
AH IX p. 117 (a. 1438) : Christo semper fuit grata s. Barbara cunctis b-iis.
3.
dobrodziejstwo, dar, przysługa;
bonum alicui tributum,
donum, commodum.
Saepius
c.
gen.
explicativo,
v.
gr. compassionis (
PommUrk I
p. 362, a.
1248)
, caritatis (
KodMp II
p. 124, a.
1264)
, gratiae (
ib.
p. 210, a.
1307
;
KodLit
p. 116, a.
1410)
, largitatis (
Lites II
p. 342, a.
1372),
liberalitatis (
DŁUG. Op.
p. 620
)
, visus, videndi (
ib.
p. 160
et 328).
N.
absolutionis ((
KodKKr I
p. 181, a.
1326
;
AKapSąd III p. 17, a.
1464 et
p. 182, a.
1514
;
ZabDziej II
p. 568, a.
1489).
;
N.
locut.
in beneficium alicuius rei
w jakimś celu; propter
aliquid
PommUrk V p. 208 (a. 1315) : in refectionis b-um ... unam lagenam bone cervisse ... habeant diebus ... nostri anniversarii.
Dogiel IV p. 327 (a. 1549) : ut ... hanc provinciam in b-um pacis ... subire consenserit.
Iuncturae verbales
capere (
CodVit
p. 200, a.
1409)
, conferre, congerere (
PAUL. CR.
p. 5
)
, exhibere (
MARTIN.
OP. Serm.
fol. 23a
;
PommUrk II
p. 493, a.
1283),
; experiri (
CodEp III
p. 247, a.
1476)
, facere (
KodMp IV
p. 232, a.
1426)
, ferre (
DŁUG. Hist. I
p. 280
)
, impendere ((
KodWp I
p. 34, a.
1191
;
LeubUrk
p. 87, a.
1224
;
PommUrk II
p. 365,
a. 1278),
; percipere (
DŁUG. Hist. I
p. 280
,
etiam suscipere:
KodMp IV
p. 354, a.
1440
;
DŁUG. Hist. I
p. 289
),
; porrigere (
CodVit
p. 565,
a. 1422)
; praestare (
DŁUG. LibBen I
p. 557
;
MPH V
p. 608, a.
fere 1491)
;
; beneficio exornare (
DŁUG. Hist. V
p. 521
)
, prosequi, respicere (
CodVit
p. 11, a.
1387).
4.
singularia
a.
pomoc;
auxilium
DŁUG. Op. p. 160 : nec sperabat sibi alicuius remedii b-um profuturum.
N.
beneficio alicuius rei
z pomocą czegoś;
i. q. auxilio, opera
(pl.
ChrMP p. 519 : linguae b-iis ... implorant).
b.
świadczenie, usługa;
munus, servitus
KodPol II p. 21 (a. 1239) : in huiusmodi castri refectione, nullum b-um, quod vulgariter «suppa» vocatur, ab ipsis hominibus exigetur (cf. KodMaz(K) p. 507, a. 1242).
c.
dochód; reditus
KodMaz(K) p. 122 (a. 1191) : ad ecclesiam pertinent b-a fori de Lukosin et decimae harum villarum.
d.
iuris
dobrodziejstwo prawa, tj. korzyść
wynikająca dla kogoś z przepisu
prawa; commodum, quod alicui ex legis praescripto fit
Lites I p. 12 (a. 1320) : an huiusmodi terminum acceptaret, vel ad iuris b-um convolaret.
ZabDziej III p. 398 (a. 1495) : reus prestitit iuramentum iuri parere, iuris b-iis salvis.
II.
iur.
t. t.
1.
ecclesiasticum
et
abs.
urząd kościelny wraz z jego uposażeniem; officium
ecclesiasticum eique
competentium bonorum redituumque usus
StPPP III p. 20 (a. 1359-1361): per ... procuratorem ... quem quilibet a suo b-o absens ... constituere debet.
AKapSąd II p. 61 (a. 1425) : a prelatis ... possessiones, b-a, redditus et proventus ecclesiasticos in regno ... obtinentibus.
CodEp III p. 24 (a. 1447) : taxavi b-a dicte ecclesie ...: prepositura ad tres marcas, decanatus ad duas, ... custodia ad ½ marcam, prebenda ... ad ½ marcam.
DŁUG. LibBen I p. 207 : altarista ... nullum aliud b-um habens.
ArSang II p. 251 (a. 1494) : praebendarius ... obligatus idoneum in loco b-ii praesbitrum ... tenere.
ArPrawn I p. 403 (a. 1542) : b-a, quibus iudicandi et officialatus officium ... annexum est.
Iuncturae potiores
a.
nominales
α.
curatum
związane z obowiązkami duszpasterskimi;
cui cura animarum annexa est ((
KodUJ I
p. 39, a.
1401
;
NIC. BŁ. Serm. II
p. 41
;
StKapWł
p. 71,
a. 1516)
;
;item cum cura (
ArPrawn I
p. 14,
saec. XV
;
CodEp III
p. 423,
a. 1494)
, quod vocatur
cura (
Ztschr. XXVII
p. 347,
a. 1354).
Opp.
non curatum (
KodUJ I
p. 39,
a. 1401
;
StKapWł
p. 71,
a. 1516)
, sine (absque) cura (
KodKKr I
p. 13,
a. 1213
;
ArPrawn I
p. 14,
saec. XV)
.
β.
incompatibile
którego nie można było posiadać równocześnie z drugim
beneficjum; quod simul
cum altero beneficio
haberi non poterat (
KodMp IV
p. 465,
a. 1447
;
KodUJ III
p. 147,
a. 1490
;
ArPrawn I
p. 418,
a. 1554).
;
γ.
perpetuum
dożywotnie; quod alicui viventi adimi
non poterat
(
KodMp IV
p. 304,
a. 1435
;
AKapSąd III
p. 132,
a. 1509).
δ.
personale
utworzone specjalnie dla pewnej osoby;
non nisi ad vitam certae cuiusdam personae institutum (
PommUrk II
p. 461,
a. 1281)
.
s.
regulare
et
saeculare
przysługujące zakonnikom lub duchownym świeckim; quod clericis regularibus aut saecularibus tribuebatur (
ArPrawn I
p. 372,
a. 1527).
ζ. simplex i.
q. non curatum cf.
(
StPPP V p. IV, a. 1500).
b.
verbales beneficium conferre (
Lites I
p. 278, a.
1339
;
AKapSąd II
p. 626, a.
1477
et saepius;
cf.
collatio beneficii:
PP VI
p. 91, a.
1433
et saepius), designare (
PAUL. CR.
p. 5
)
, erigere (
StPPP III
p. 24, a.
1359
;
ArSang II
p. 262, a.
1497)
, porrigere (
*KodWp II
p. 220, a.
1303)
, praesentare (
APozn II
p. 417,
a. 1501
et
ib. III
p. 45, a.
1503
; cf. praesentatio beneficii:
StKapWł
p. 40, a.
1500)
, a beneficio suspendere (
*PreussUB I
1,
p. 46, a.
1227
;
StSyn VI
p. 26
)
;
;de beneficio cedere (
AKap Sąd III
p. 73, a.
1499)
, alicui providere ((
ZabDziej III
p. 42, a.
1490
;
KodWp V
p. 287, a.
1419),
; aliquid in
beneficium obtinere (
AKapSąd III
p. 132, a.
1509)
, in beneficio recipere (
PommUB
p. 284, a.
1281).
2.
multo rarius
saeculare
et
abs.
urząd świecki i jego
uposażenie; munus saeculare bonis reditibusque saecularibus instructum
KodWp I p. 327 (a. 1258) : volumus, ut nemo nostrorum iudicum aut castellanorum vel cuiuscunque ratione b-ii ad ipsas villas aliquem respectum vel potestatem iudicandi habeat.
Dogiel I p. 426 (a. 1535) : reginae dantur possessiones cum ... collationibus officiorum ...et b-orum tam saecularium quam spiritualium atque ecclesiasticorum.Cf. BENEFICIALIS BENEFICIARIUS I 1 BENEFICIATUS II 1 BENEFICUS II.