Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ASPERGO-1

Gramatyka
  • Formyaspergo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -si, -sum
Znaczenia
  • I.
    • 1. conspergere.
      • α. + frigidam alicui excitare, ad firmitatem mentis reducere
      • β. parce aliquid dare
    • 2.
      • a. propr. maculare.
        • α.
        • β.
      • b. transl.+ probro inquinare, contaminare,
        • β. + nomen salibus
  • II.
    • 1. condire, immiscere, adicere, addere.
      • α. + seriem litterarum dubiis
      • β. + gaudium amaritudine
    • 2. disicere, dispergere

Pełne hasło

ASPERGO, -ere, -si, -sum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • A. (aspar-)
I.
1. pokropić; conspergere.
Praec. eccl.
aqua benedicta ( StSyn III p. 19, a. 1320 ; ArHist V p. 308, a. 1392-1412 ;et saepius).
N. locut.
α. frigidam alicui pokropić zimną wodą,otrzeźwić; excitare, ad firmitatem mentis reducere CRIC. in
Tom. VII p. 343 (a. 1525) : cui mee tante socordie frigidam, ut dicitur, a-sti.
β. kapnąć, udzielić czegoś skąpo; parce aliquid dare
ArPrawn VII p. 136 (a. 1566) : et si quid ei maritus donatione propter nuptias a-erit ... eo quoque potietur.
2.
a. propr. poplamić, splamić; maculare.
N. in. imagine
α.
PAUL. CR. p. 157, v. 34 : hoc age, ne ... a-as maculis maxima scripta nigris.
β.
Tom. VII p. 359 (a. 1525) : tales homines flagitiis evangelii candorem a-unt.
b. transl. skalać, shańbić; inquinare, contaminare, praec. probro
( DŁUG. Op. p. 263, id. Hist. I p. 366, ib. p. 514 ). N. locut. α. labem alicui:
Tom. XIII p. 24 (a. 1531) : considerantes ... qualem ea professio ... a-sura esset labem ser(enissi)mae familiae nostrae et quantas difficultates ... paritura.
Cf.
ib. XII p. 12. MatPisI p. 60 (a. 1537) : quare cum ingens labes apud externos et ignaros hominibus insontibus totique ... reipublicae a-itur, ... decernimus.
β. nomen salibus :
DŁUG. Op. p. 71 : sancti Stanislai nomen omnium salibus a-um (cf. Th. II 820,58 ).
II.
1. posypać, domieszać, dorzucić, dodać; condire, immiscere, adicere, addere.
N. locut.
α. seriem litterarum dubiis :
SSrSil VII p. 23 (a. 1458) : ad tollendum ... omne dubium vel obscurum, quibus dictarum series a-itur litterarum.
β. gaudium amaritudine :
NIC. BŁ. Serm. II p. 122 : totum enim gaudium huius vitae a-um est amaritudine.
In imagine
IANIC. p. 80, v. 13 : nondum illi crines aetas a-serat albos.
2. rozrzucać, rozpraszać; disicere, dispergere
KodWp V p. 301 (a. 1420) : pastore orbato grex sepius a-itur et dispersus videtur oberrare.
RFil XL p. 280 (a. 1517) : ibi decollabantur rei et multa ossa capitum ibi a-sa erant.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)