Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ARDOR

Gramatyka
  • Formyardor
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -is
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I. propr. aestus praec.
    • 2. flamma, incendium, ignis. ■
  • I. desiderium, studium, cupido.
    • α.
    • β. + ardorem alicui inicere
    • γ. + ardor aliquem pervadit:
    • 2. żądza; amor
      • β. + in ardore esse
      • γ. + ardore capi:
      • δ. + ardorem succidere
    • 2. furor,ira

Pełne hasło

ARDOR, -is m.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • B.
BJ.
  • A.
I. propr. I. żar (zwł. słoneczny); aestus praec. I solis, sed etiam ignis, item caliditatis ( MIECH. p. 322 ).
Syn. (sensu tamen debilitato)
calor ( NIC. BL. Tract. p. 67 ; Tom. VII p. 324, a. 1525) ;.
2. płomień, pożoga; flamma, incendium, ignis.
N. ogień piekielny; de poena inferni
FormJ p. 71 : ad hoc plerumque temporaliter punit hominem Deus, ut eterne mortis a-es pena redimat temporalis (cf.
NIC. BL. Serm. II p. 19). DŁUG. Op. I p. 383 : iniustitiam faciens... supplicium infa; miae vivens, post fata vero sempiternum a-em habiturus. 3. med. febris
et abs. podniesiona ciepłota ciała, gorączka; febris.
Eodem sensu pl.
WAPOW. p. 225 : rex ... intentissimis febris a-bus laborare coepit.
N.
capitis migrena; dolor capitis acutus
DŁUG. Op. p. 105 : Margareta ... capitis patiens a-em rarius somnum capiebat. I. transl.
I. gorąca chęć, zapał; desiderium, studium, cupido.
N. glossas Pol.
RFil XVI p. 339 (a. 1434) : bellicus a-r «vola valcycz».
Ib. XXIII p. 279 (a. 1449) : a-r famis «chucz glodu».
Constr.
a. abs. b. sq. adi x. sq. gen. explicativo v. gr. caritatis ( CIOŁ. Lib. II p. 84 ; AKapSąd II p. 240, a. 1464) ;, devotionis ( CodEp II p. 69, a. 1415) , famis ( RFil XVI p. 339 cf. ), fidei catholicae (♦ CodEp II p. 214, a. 1428) , iracundiae ( DŁUG. Op. p. 62 ) , lasciviae (Id. Hist. III p. 218 ), luxuriae ( NIC. BL. Serm. I p. 32 ) . d. sq. gen. obiectivo (praec. gerundii passim ap. DŁUG. ,), e. sq. pro:
DŁUG. Hist. I p. 387 : a-e ... quem eum (Miecz slaum sc. ) pro redeundo hausisse viderat, conspecto.
Ib. V p. 143 : neque reges orbis poterant concipere a-em pro defensione Graeciae,
f. sq. inf.
IO. VISL. p. 180, v. 184: virginis a-r erat vestalem ducere vitam.
N. locut.
α. ardorem concipere: DŁUG. Hist. V p. 143 cf. Simili sensu haurire: DŁUG. Hist. 1 p. 413 : a-em gerendi belli quem pectus adolescentis... hauserat. Ib. p. 387 cf.
Item
prosequi :
DŁUG. Hist. IV p. 372 : ne hunc tantum animi tui a-em prosequaris nullum fructum ex illo habiturus,
β. ardorem alicui inicere
*CodEp I 2, p. 328 (a. 1453) : Tirtheus ... a-em militibus iniecit.
DŁUG. Hist. I p. 481 : his ... conquirendi urbem, illis defendendi a-r iniectus erat.
γ. ardor aliquem pervadit:
DŁUG. Hist. I p. 327 : illum (Belam sc. ) a-r redeundi in Hungariam pervasit. Opp. refrigescit: j
CALLIM. Hist. p. 76 : ne... pugnandi a-r refriS gesceret.
2. miłość, pożądanie; żądza; amor, cu- piditas.
Constr.
a. abs. b. sq. gen. obiectivo.
N.
patriae :
PAUL. CR. p. 19, v. 125: illum patriae praegrandis moverat a-r.
N. locut. a.
ardoris affectum gerere
*LhnUrk II p. 24 (a. 1338) : ingentem a-is affectum ... erga regale culmen gerit,
β. in ardore esse :
MARTIN. OP. Serm. fol. 215b : coniugati ... continue et cotidie sunt in a-e.
γ. ardore capi:
DŁUG. Hist. I p. 183 : nonnulli ex Polonis... a-e auri... capti.
Simili sensu
moveri: PAUL. CR. p. 19 cf.
δ. ardorem succidere :
DŁUG. Op. p. 199 : a-e lubrico et carnali in eo succiso.
2. gniewjzapalczywość; furor,ira
HUSSOW. p. 22, v. 362: lumina dum fervens a-r ... rotat.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)