Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ADIURO

Gramatyka
  • Formyadiuro
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. ius iurandum dare.
  • II. trans.
    • A.
      • 1. iureiurando obstringere.
      • 2. impellere, incitare, hortari
      • 3. eccl. obtestari, obsecrare, praecipue daemonia
    • B. iur.+ aliquid StP iuramento affirmare aliquid

Pełne hasło

AD-IURO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
I. intrans. przysięgać; ius iurandum dare.
N.
constr. c. de
ArHist V p. 140 (a. 1460) : ad … a-ndum de dicenda veritate mediante eorum sacramento.
II. trans.
A. aliquem
1. zobowiązać przysięgą; iureiurando obstringere.
Constr.
a. abs.
b. per aliquid.
c. sq. ut finali.
d. sq. quod
StSyn IV p. 14 (a. 1420) : a-amus te per Deum vivum ... quod consencias in eum.
2. gorliwie zachęcać; impellere, incitare, hortari
RFil XXIV p. 349 (a. 1440) : eciam alios a-ant et compellunt ut … bibant.
3. eccl. przy pomocy modlitw nakazywać coś, szczególnie wzywać złego ducha do odpowiedzi na zadane mu pytanie; obtestari, obsecrare, praecipue daemonia
PEREGR. fol. 130a : quem eremita a-vit.
NIC. BŁ. Serm. I p. 306 : qui (sc. diabolus ) a-tus, quid faceret, respondit etc.
Ib. II p. 63 : cum quidam daemoniacus a-tus esset, quid esset in hostia, respondit: panis; postea fortius a-tus dixit: panis vitae.
B. aliquid iur. zaprzysiąc coś, stwierdzić przysięgą prawdziwość czegoś; iuramento affirmare aliquid StP
PP VI I p. 323 (a. 1424) : Michael ... penam pro tribus wlneribus cruentis ... per dictum Johannem a-tis incurrit.
AGZ XI p. 259 (a. 1445) : idem Huhno ... debet vulnera sua a-re alias «poprzisoncz».
N. locut.
actor a-tus który złożył przysięgi; qui in iudicio iuravit
ZabDziej II p. 469 (a. 1488) : Andreas ... prestitit decisorium iuramentum super florenum in presencia partis adversae dni Procopii … qui … solvet florenum Hungaricalem in auro dicto actori a-to.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)