Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ACCOMMODO-1

Gramatyka
  • Formyaccommodo, accomodo, achomodo, , acommodo, acomodo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. conveniens facere
    • 1.
    • 2. + se alicui rei, ad aliquid se aptare, convenienter disponere alicui rei.
  • II. praebere, dare, concedere.
    • 1.
      • α. + alicui iuramenta aliquem iurare concedere
      • β. + aliquid alicui in notitiam alicui notum facere
    • 2.
    • 3.
    • 4. + aliquid super aliqua re
    • 5.
      • α. + ratio a-at ratio concedit
      • β. + vigilias celebrare
      • γ. + virus in aliquid virus parare opem implorare
    • 6. refl.
      • a. + alicui rei alicui rei intentum, deditum esse
      • b.
  • III.
    • 1. mutuum vel utendum dare alicui aliquid.
    • 2. mutuum vel utendum accipere
      • a. eo qui mutuum dat non nominato
      • b. + ab aliquo
      • c. + apud aliquem
        • α. + mutuo
        • β. + in mutuum
      • d. dep.+ a-ri aliquam rem
    • 3. + a-tus mutuum, utendum datus vel acceptus

Pełne hasło

AC-COMMODO s. ACCOMODO s. ACHOMODO s. ACOMMODO s. ACOMODO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
[accommodandus pro accommodatus
AGZ XV p. 529 (a. 1484) : in terminis ... compareas ... quia ... duos florenos apud eundem ... accomodandos solvere non vis]
I. przystosowywać; conveniens facere
1. aliquid alicui rei, aliquid ad aliquam rem.
2. se alicui rei, ad aliquid przystosowywać, zastosować się do czegoś; se aptare, convenienter disponere alicui rei.
N.
geom. o prostej: padać,stykać się; de linea recta: contingere
COPERN. Rv . p. 20 : linea recta, quae se planiciei ... rectis a-at angulis.
II. użyczać,dawać, udzielić; praebere, dare, concedere.
N.
constr. :
1. aliquid alicui: attentionem, auditum, aurem (saepissime), auxilium, curas et cogitationes, fulcimentum, felices exitus, fidem, locum, opem atque operam, oscula, praesidium, testimonium.
N. locut.:
α. alicui iuramenta pozwolić komuś przysiąc; aliquem iurare concedere
KsgŁawKr p. 132 (a. 1374) : super quo a-ta fuerant sibi per dominam ... duo iuramenta facienda,
cf.
ib. p. 110 (a. 1375) : facta placitacione usque ad iuramenta, a-ta presticione (sc. iuramentorum ).
β. aliquid alicui in notitiam podać do wiadomości; alicui notum facere
KodKrak I p. 319 (a. 1504) : quibus (sc. litteris ) actus preteriti posteritati ... in euidentem a-ri censentur notitiam.
2. aliquid ad aliquid.
N. locut.:
sententiam et iudicium suum ad aliquid wyrazić swój sąd o czymś; de aliqua re iudicium suum proferre
Tom. X p. 225 (a. 1528) : in quibus ([sc. litteris)] ... multa continerentur, ad quae mtas vestra sententiam et judicium meum a-re me voluit.
3. aliquid in aliquem.
N. locut.:
assensum in aliquem dać swoje przyzwolenie na kogoś; in aliquem consentire
ChrMP p. 550 : Nicolaus ... in ducem Lestconem suum velit a-re assensum.
4. aliquid super aliqua re
KADŁUB. p. 232 : Nycolaus ... super principatu in ducem (inducere ed. ) Lestconem conferendo suum a-at assensum.
5. aliquid (cui vel ad quid non indicato).
N. locut.:
α. ratio a-at rozum pozwala; ratio concedit
*CodVit p. 395 (a. 1417) : egentibus nostre commendacionis auxilio oportet, in quantum racio a-at, benigna mente prebere favorem.
β. vigilias odprawić; celebrare
KodKWil I p. 50 (a. 1397) : in aniversariis ... nostris ... vigilias nowem lectionum cum missa defunctorum voce chorali tenebitur a-re (sc. altarista ) .
γ. virus gotować jad; virus parare
CodVit p. 201 (a. 1409) : sub amico vultu hostilitatis virus a-ant.
δ. in aliquid przyzywać pomocy; opem implorare
ArPrawn I p. 252 (a. fere 1440): vestram ad superstitem caritatem vicibus nonnullis deposui tenorem litterarum prediali tamen specialiter in negocia a-o.
6. refl.
a. alicui rei poświęcać się czemuś, oddawać się czemuś; alicui rei intentum, deditum esse
DECIUS p. 104 : ita regni rebus adfectus, ut sua quaeque negligeret et reipublicae se a-ret.
Tom. VIII p. 339 (a. 1526) : respondit: se, quam primum esset possibile, huic negotio a-turum.
b. ad aliquid
N. locut.
se ad comparendum zgodzić się, przystać na stawienie się; se affuturum esse concedere, assentiri
ŁASKI ComPriv fol. 191b : si super virum querimonia facta fuerit et ipse se a-erit circa suam hereditatem ad comparendum et si non comparuerit ... debet vocari cum clamore.
III.
1. pożyczać lub dawać komuś używanie rzeczy; mutuum vel utendum dare alicui aliquid.
Constr. :
a. abs. (bez wymieniania osoby, której się pożycza; cui mutuum detur, non nominato)
DŁUG. Op. p. 604 : cardinalis ... liberalem se tam in libris quam in rebus pro honore aut necessitate sua a-ns praestabit.
ZabDziej I p. 214 (a. 1530) : quam pecuniam pie memorie a-erat Petrus.
b. alicui
KodWp I p. 67 (a. 1211) : comes ... abbatem ... precibus impulsavit, summam aliquarum marcarum ... sibi a-ri postulando.
Ib. I
p. 92 (a. 1357) : quilibet Iudeorum nostrorum potest a-re et inscribere peccunias seu bona sua nobilibus nostris.
N. locut.
: aliquid
α. in mutuum
AKapSąd III p. 49 (a. 1478) : a-erat ipsi Stanislao ... II sexagenas in mutuum.
β. mutuo
StPPP VIII p. 839 (a. 1400) : quas X marcas ... eidem mutuo a-uit.
γ. ad praestam sprzedawać na kredyt; vendere pecunia non praesente
StPPP I p. 11 (a. 1347) : civis, pannos et merces terrigenae ad praestam a-ns, per testes probabit.
2. pożyczać od kogoś lub wziąć do używania jakąś rzecz; mutuum vel utendum accipere
a. bez wymieniania osoby pożyczającej; eo qui mutuum dat non nominato
ARect I p. 55 (a. 1470) : magister Andreas ... negauit, se eundem (librum sc. ) aliquando a-sse et vt a-tum habuisse.
b. ab aliquo
KodPol II p. 47 (a. 1252) : in articulo necessitatis mee ab prefato domino nonaginta marcas argenti sub pacto huius condicionis a-ui.
ArPrawn I p. 350 (a. 1347) : a-ans equum ab amico, si claudicaverit, accommodator ipsum infra duas septimanąs servare debebit.
c. apud aliquem
StPPP II p. 757 (a. 1469) : tu a-sti alia· «vipozyczaleessz» apud patruum ipsius ... centum ... florenos.
CracArt IV p. 211 (a. 1476) : confessi sunt se a-sse et in mutuum recepisse ... 5% flor. Hungar. apud dominum Johannem.
N. locut.:
α. mutuo
AKapSąd II p. 29 (a. 1417) : mutuo a-mus et a-vimus V marcas ... apud dnum Przedslaum … manu coniuncta.
β. in mutuum
AGZ XVI p. 529 (a. 1505) : Cleophe ... apud ... Vanyko ... a-vit in mutuum alias «poziczila» viginti marcas.
d. dep. a-ri (Pol. pożyczać sobie) aliquam rem
StPPP VII p. 235 (a. 1544) : dato quod a-tus patiatur damnum ... in illa pecunia a-ta, a-ns enim pecuniam nihil vult damno ferre.
ZabDziej I p. 329 (a. 1565) : 10 marcas peccunie, quas a-tus est ad mercaturam usure.
3. a-tus pożyczony, wzięty lub dany do używania; mutuum, utendum datus vel acceptus
KodMp I p. 256 (a. 1324) : decimam ... post aratra ... kmethonum quam in agris eis assignatis proprijs aratris seu a-tis exarauerint.
StPPP VII p. 734 (a. 1399) : pro XIIII marcis a-tis concordauerunt.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)