- F.
- Th.
- S.
- Dc.
- B.
- BJ.
AGZ XV p. 529 (a. 1484) : in terminis ... compareas ... quia ... duos florenos apud eundem ... accomodandos solvere non vis]
I.
przystosowywać; conveniens
facere
1. aliquid alicui rei, aliquid ad aliquam rem.
2.
se alicui rei,
ad aliquid
przystosowywać, zastosować się do czegoś; se aptare,
convenienter disponere alicui
rei.
N.
geom. o
prostej: padać,stykać się; de linea recta:
contingere
COPERN. Rv . p. 20 : linea recta, quae se planiciei ... rectis a-at angulis.
II.
użyczać,dawać, udzielić;
praebere, dare, concedere.
N.
constr.
:
1. aliquid alicui: attentionem,
auditum, aurem
(saepissime), auxilium, curas et cogitationes, fulcimentum, felices exitus, fidem,
locum, opem atque operam, oscula,
praesidium, testimonium.
N.
locut.:
α.
alicui iuramenta
pozwolić komuś przysiąc; aliquem iurare concedere
KsgŁawKr p. 132 (a. 1374) : super quo a-ta fuerant sibi per dominam ... duo iuramenta facienda,cf.
ib. p. 110 (a. 1375) : facta placitacione usque ad iuramenta, a-ta presticione (sc. iuramentorum ).
β.
aliquid alicui in notitiam
podać
do wiadomości;
alicui notum facere
KodKrak I p. 319 (a. 1504) : quibus (sc. litteris ) actus preteriti posteritati ... in euidentem a-ri censentur notitiam.
2. aliquid ad aliquid.
N. locut.:
sententiam et iudicium suum ad aliquid
wyrazić
swój sąd o czymś; de aliqua re iudicium
suum proferre
Tom. X p. 225 (a. 1528) : in quibus ([sc. litteris)] ... multa continerentur, ad quae mtas vestra sententiam et judicium meum a-re me voluit.
3. aliquid in aliquem.
N.
locut.:
assensum in aliquem
dać swoje przyzwolenie na kogoś; in aliquem
consentire
ChrMP p. 550 : Nicolaus ... in ducem Lestconem suum velit a-re assensum.
4.
aliquid super aliqua re
KADŁUB. p. 232 : Nycolaus ... super principatu in ducem (inducere ed. ) Lestconem conferendo suum a-at assensum.
5. aliquid
(cui vel ad quid non indicato).
N.
locut.:
α.
ratio a-at
rozum pozwala;
ratio concedit
*CodVit p. 395 (a. 1417) : egentibus nostre commendacionis auxilio oportet, in quantum racio a-at, benigna mente prebere favorem.
β.
vigilias
odprawić;
celebrare
KodKWil I p. 50 (a. 1397) : in aniversariis ... nostris ... vigilias nowem lectionum cum missa defunctorum voce chorali tenebitur a-re (sc. altarista ) .
γ.
virus
gotować jad;
virus parare
CodVit p. 201 (a. 1409) : sub amico vultu hostilitatis virus a-ant.δ. in aliquid przyzywać pomocy; opem implorare
ArPrawn I p. 252 (a. fere 1440): vestram ad superstitem caritatem vicibus nonnullis deposui tenorem litterarum prediali tamen specialiter in negocia a-o.
6.
refl.
a.
alicui rei
poświęcać się czemuś, oddawać się czemuś;
alicui rei intentum, deditum esse
DECIUS p. 104 : ita regni rebus adfectus, ut sua quaeque negligeret et reipublicae se a-ret.
Tom. VIII p. 339 (a. 1526) : respondit: se, quam primum esset possibile, huic negotio a-turum.
b. ad aliquid
N.
locut.
se ad comparendum
zgodzić się, przystać na stawienie się;
se affuturum esse concedere, assentiri
ŁASKI ComPriv fol. 191b : si super virum querimonia facta fuerit et ipse se a-erit circa suam hereditatem ad comparendum et si non comparuerit ... debet vocari cum clamore.
III.
1.
pożyczać lub dawać komuś używanie rzeczy; mutuum vel
utendum dare alicui aliquid.
Constr. :
a.
abs.
(bez wymieniania osoby, której się pożycza;
cui mutuum detur, non nominato)
DŁUG. Op. p. 604 : cardinalis ... liberalem se tam in libris quam in rebus pro honore aut necessitate sua a-ns praestabit.
ZabDziej I p. 214 (a. 1530) : quam pecuniam pie memorie a-erat Petrus.
b. alicui
KodWp I p. 67 (a. 1211) : comes ... abbatem ... precibus impulsavit, summam aliquarum marcarum ... sibi a-ri postulando.Ib. I
p. 92 (a. 1357) : quilibet Iudeorum nostrorum potest a-re et inscribere peccunias seu bona sua nobilibus nostris.
N.
locut.
: aliquid
α.
in mutuum
AKapSąd III p. 49 (a. 1478) : a-erat ipsi Stanislao ... II sexagenas in mutuum.
β.
mutuo
StPPP VIII p. 839 (a. 1400) : quas X marcas ... eidem mutuo a-uit.γ. ad praestam sprzedawać na kredyt; vendere pecunia non praesente
StPPP I p. 11 (a. 1347) : civis, pannos et merces terrigenae ad praestam a-ns, per testes probabit.
2.
pożyczać od kogoś lub wziąć do używania jakąś
rzecz; mutuum vel utendum accipere
a.
bez wymieniania osoby pożyczającej; eo qui
mutuum dat non nominato
ARect I p. 55 (a. 1470) : magister Andreas ... negauit, se eundem (librum sc. ) aliquando a-sse et vt a-tum habuisse.
b.
ab aliquo
KodPol II p. 47 (a. 1252) : in articulo necessitatis mee ab prefato domino nonaginta marcas argenti sub pacto huius condicionis a-ui.
ArPrawn I p. 350 (a. 1347) : a-ans equum ab amico, si claudicaverit, accommodator ipsum infra duas septimanąs servare debebit.
c.
apud aliquem
StPPP II p. 757 (a. 1469) : tu a-sti alia· «vipozyczaleessz» apud patruum ipsius ... centum ... florenos.
CracArt IV p. 211 (a. 1476) : confessi sunt se a-sse et in mutuum recepisse ... 5% flor. Hungar. apud dominum Johannem.
N. locut.:
α.
mutuo
AKapSąd II p. 29 (a. 1417) : mutuo a-mus et a-vimus V marcas ... apud dnum Przedslaum … manu coniuncta.
β.
in mutuum
AGZ XVI p. 529 (a. 1505) : Cleophe ... apud ... Vanyko ... a-vit in mutuum alias «poziczila» viginti marcas.
d.
dep.
a-ri
(Pol.
pożyczać sobie)
aliquam rem
StPPP VII p. 235 (a. 1544) : dato quod a-tus patiatur damnum ... in illa pecunia a-ta, a-ns enim pecuniam nihil vult damno ferre.
ZabDziej I p. 329 (a. 1565) : 10 marcas peccunie, quas a-tus est ad mercaturam usure.
3.
a-tus
pożyczony, wzięty lub dany do używania; mutuum, utendum
datus vel acceptus
KodMp I p. 256 (a. 1324) : decimam ... post aratra ... kmethonum quam in agris eis assignatis proprijs aratris seu a-tis exarauerint.
StPPP VII p. 734 (a. 1399) : pro XIIII marcis a-tis concordauerunt.