General
Full Entry
More

EXPANDO-1

Grammar
  • Formsexpando, expendo
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -ere, -di, -ansum ( -assum)
Meaning Outline
  • I.
    • A. propr.
      • 1. concr.+ foliis, ramis, radicibus. vestimentis manibus. alis exercituum sinu dilatare, extendere, porrigere; (pass.) rozpościerać się; extendi, pandi. Dicitur praec. de concr., v. gr.
      • 2. aperire (librum). Occ. ułożyć; componere
    • B. transl. expendere, prodigere
  • II.
    • 1. subtrahere
    • 2. proficisci

Pełne hasło

EXPANDO s. EXPENDO, -ere, -di, -ansum ( vel -assum)
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • A.
  • N.
I.
A. propr.
1. rozszerzać, rozpinać, rozpościerać; dilatare, extendere, porrigere; (pass. ) rozpościerać się; extendi, pandi. Dicitur praec. de concr. , v. gr. α. foliis, ramis, radicibus. β. vestimentis sim. γ. manibus. δ. alis (in imagine exercituum : KADŁUB. p. 16 ) . ε. sinu :
CodEp II p. 463 (a. 1445) : intra quendam parwum sinum, quem mare e-it (cf. DŁUG. Hist. III p. 720).
Inde sensu latius translato de
sinu misericordiae ( PEREGR. fol. s IIb). Sed etiam in imagine, v. gr. de virtutum radiis ( KADŁUB. p. 8 et 103 ), deceptionis reticulo ( DŁUG. LibBen III p. 135 ), item de peccato :
NIC. BŁ. Serm. I p. 146 : non potest autem quis melius peccatum mundare, quam si illud post lotionem e-at; expansio ista conscientiae est apertio coram sacerdote.
2. otwierać; aperire (librum). Occ. ułożyć; componere
COPERN. Rv . p. 375 : quibus rationibus e-nsus est Canon, quem supra exposuimus.
Constr.
ad 1—2: a. sq. dat. b. sq. abl.
GOST. Th. fol. i VIIIa : sunt et alia composita, que quantitate distenta sunt vel potentiis e-nsa.
c. sq. ad, in c. acc. , supra, super; item in c. abl. ( GŁOG. Alex. I fol. P VIIb : e-nsis in cruce manibus) , inter (
GOST. Th. fol. f Ib : quod est medium e-nsum inter eas res secundum potentias)
, per (
GŁOG. Alex. I fol. P VIIb : in Phisica dicitur, quod anima est e-nsa per totum corpus tamquam rhete).
d. sq. coram
*KodUJ II p. 95 (a. 1448) : videbat Ezechiel in e-nso coram se libro.
B. transl. zużyć; expendere, prodigere
ConcPol IV p. 195 : qui carnis resurrectionem fideliter credit, non timet miserum corpus e-re in servicio Dei.
DŁUG. Hist. V p. 129 : lictor exterritus ... ferro iratus, totas, bracchiis distentius retortis, e-it vires.
II. singularia (e Pol. wyciągnąć)
1. zabrać; subtrahere
KsgMaz II p. 98 (a. 1425) : hoc contra te propono, quia veniens in domum meam metdecimus e-isti michi sex cassulas de frumento wlgariter «gwalthem».
2. wyruszyć dokądś; proficisci
KsgKaz p. 430 (a. 1398) : quando domini e-erunt adversus regem.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)