- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- L.
- N.
[mediopass.
AKap
p. 63
(a. 1541)
:
eum in aliquo exorbitari et perverse agere.]
I.
propr. zejść z właściwej drogi, wykoleić się, zboczyć; a recta via deflectere, aberrare, delirare
NIC. BŁ. Serm. I p. 14 : Deus regit ut lux ambulantem in tenebris, ne e-et.
StPPP X p. 57 (saec. XV in.) : bigam ordine retrogrado e-re comperimus.
Item in imagine, v. gr.
a vestigiis Christi (
NIC. BŁ. Serm. III
p. 137
).
Cf. Th.
V 2, 1553, 37
sq.
II.
transl.
1.
de hominibus: odchodzić, odstępować, popełniać wykroczenia; declinare, aberrare, desistere (praec. a fide, iure, praeceptis sim.).
N.
α.
mus. inter canendum (
KROMER MusFig fol. G 2b).
β.
wychodzić poza zakres właściwego sobie tematu; a debito argumento discedere
ConcPol X p. 466 (a. 1446) : predicatores verbi divini ... in ecclesia publice e-re non formidantes, factis secularibus ad forum seculare spectantibus se intromittentes.Occ. nie zgadzać się z kimś, być innego zdania; ab aliquo dissentire
DokMp II p. 58 (a. 1426) : nulla partium … discordare debet ab alia, nec e-re, sed quocumque due partes in clinate fuerint, illis tercia ... debet adequari.
Constr.
a.
abs.
b.
sq.
abl.
modi,
v.
gr.
devio emolumenti (
KADŁUB.
p. 20
)
, excessibus (
CodEp I 2,
p. 56, a. 1448),
vel
separat.
,
v.
gr.
probis moribus
(
ArPrawn I
p. 386, a. 1532)
. c.
sq.
ab. d.
sq.
contra :
ArPrawn I p. 18 (a. 1530) : omnes e-ntes contra huiusmodi ordinacionem et statuta.
KOMOR. p. 247 : consequenter contra eam regulam e-bat.e. sq. in c. abl.
KodKKr II p. 203 (a. 1396) : neque in eo nostrum e-at consilium.
CodVit p. 1021 (a. 1416) : qui in operibus fidei e-ant.Cf. et Th. V 2, 1554, 14.
2.
de rebus: być niewłaściwym, wykraczać (poza właściwą normę);
ineptum esse, modum excedere.
Praec.
part.
praes.
loco adi.
exorbitans,,
-ntis
niewłaściwy, przesadny, nadmierny; immoderatus, immodicus, pravus, v.
gr.
stilus (
CodVit
p. 693, a. 1425)
, praerogativa
(
DŁUG. Hist. III
p. 263
)
, oratio (
SSrSil VII
p. 87, a. 1459),
item
iustitia (
Tom. I
p. 108,
a. 1510).
Occ.
abs. loco subst.
exorbitantia,,
-ium
n.
wykroczenia; excessus
AKapSąd I p. 322 (a. 1414) : per quam auctoritatem e-ncia sopirentur, dirimerentur dissensiones ... exstirparentur vicia (nisi leg. exorbitancie).
III.
part.
perf. loco adi.
exorbitatus,,
-a, -um
rozgraniczony?
definitus, distinctus?
Visit. p. 341 (a. 1511) : hereditas Rossocha quietas granicies tenet, quamvis non sunt scopuli usque ad viam magnam et bene e-tam.