General
Full Entry
More

EVIDENTIA

Grammar
  • Formsevidentia, evidencia
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -ae
  • Part of Speechnoun
  • Genderfeminine
Meaning Outline
  • I.
    • 1. propr. rei manifestae natura.
      • α. iur.+ ad (in) alicuius rei evidentiam (certiorem, clariorem, maiorem, pleniorem in evidentia (et testimonio: pro evidentia vis manifesta (eorum quae iure peraguntur)
      • β. phil.+ distinctionis illationis obiecti principiorum propositionis probationis ex
    • 2. documentum manifestum
  • II. inspectio, intelligentia, scientia conspectus, praesentia

Pełne hasło

EVIDENTIA s. EVIDENCIA, -ae f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • L.
  • N.
  • K.
I.
1. propr. jawność, naoczność, oczywistość; rei manifestae natura. Glossa Pol.
GLb p. 37 : e-a facti, certitudo «yawnoscz».
N. locut.
in evidentiam coalescere stawać się widocznym; manifestum fieri
COPERN. Rv. p. 227 : horum differentia dierum quamvis permodica sit ... multiplicatis tamen diebus aliquot in e-am coalescit.
Praec.
α. iur. oczywista pewność, udokumentowanie (czyn ności prawnych); vis manifesta (eorum quae iure peraguntur)
KodWp I p. 145 (a. 1234) : ad maius facti robur et e-am hec omnia in registris domini pape ... redigantur.
KodMp II p. 130 (a. 1270) : in quorum e-am pleniorem presentem paginam ... sigilli munimine duximus roborandam.
Ita vulgo praec. in formula in litteris publicis obvia ad (in) alicuius rei evidentiam (certiorem, clariorem, maiorem, pleniorem : KodWp II p. 28, a. 1290 et passim saec. XIII—XVI). Simili sensu in evidentia (et testimonio: KodMaz(L) p. 16, a. 1250) , pro evidentia ( WŁODK. Den. p. 185 ) . Glossa Pol.
StPPP X p. 100 (saec. XV in.in) : ad cuius rei ... e-am alias «pamyczy».
β. phil. v. gr. distinctionis ( STOB. Sign. fol. A IIIb) , illationis ( BYSTRZ. Top. fol. q IIa) , obiecti ( id. Log. fol. a IIIa ), principiorum ( id. AnalPost fol. i IIb ), propositionis ( GOST. Th. fol. a VIb et saepius), probationis ( WROCŁ. Dial. fol. G Ia) . Occ. constr. sq. ex :
BYSTRZ. AnalPost fol. b IIb : illa complexa habent e-am ex terminis.
N. locut. adv.
ad (per) evidentiam (rei) w sposób naoczny, oczywisty; ad oculos, manifeste
StSyn III p. 55 : si ... fuerit hoc per rei e-am manifestum.
APozn I p. 419 (a. 1469) : consules civitatis Poznanie ad e-am recolentes famosi Petri Luce ... benivolencias.
Simili sensu
rei evidentia :
ArHist V p. 23 (a. 1408) : beneficiatos ... notorie seu rei e-a luxu vinctos.
2. meton. widoczny znak, naoczny dowód; documentum manifestum
KodKr p. 1 (a. 1257) : res fauorabiles ... fama et factj e-a uallarj condecet.
PommUrk V p. 162 (a. 1314) : necessarium est ipsa gesta e-a scripturarum et testium perhennari.
Ita passim. Occ. pl.
ListMił p. 52 : vetus ... amicicia ... infallibilibus e-iis comprobata.
Constr.
a. sq. gen. , praec. rei (cf. et passim), facti ( KodWp I p. 145, a. 1234 et saepius). b. sq. adi. , v. gr. infallibilis (cf. ), experimentalis ( ArHist V p. 130, a. 1455), iuxta posita ad 1—2: (evidens) testimonium ( KodMp I p. 104, a. 1275 et passim), cautela ( DokMp I p. 200, a. 1379) , certitudo ( ib. p. 28, a. 1318 ; GŁOG. Anal. fol. 37a ) , fides ( CracArt I p. 95, a. 1435) , firmitas ( BYSTRZ. AnalPost fol. f IIb) , fundamentum ( WŁODK. Den. p. 185), robur (KodWp 1 p. 145, a. 1234 et saepius).
II. wgląd w coś, wiadomość o czymś; inspectio, intelligentia, scientia
DokMp I p. 40 (a. 1334) : ea, que ... conceduntur, debent ... appicibus solempnium litterarum roborari ad e-am futurorum.
KodMp IV p. 34 (a. 1391) : tam presentibus quam futuris ... ad quorum e-am presentes litteraedeuenerint, publice declarantes etc.
ArHist VIII p. 344 (a. 1499) : quod haberem meliorem et perfectiorem e-am et diligenciam in rebus magnificiencie vestre.
Glossa Pol.
RFil XXIV p. 385 (saec. XV ex.ex) : «wypazroczenie» e-a.
Occ. i. fere q. osobista obecność; conspectus, praesentia
KodMaz(K) p. 414 (a. 1237) : causa ... ardua ... ad e-am ducis deferatur.
ArPrawn IV p. 278 (saec. XV med.) : dum aliqui pro quibuscunque criminibus ... ad nostram e-am evocentur.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)