- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- A.
Tom. XIV p. 544 (a. 1532) : erumperant ex arce et occiderunt aliquos.]
I.
propr.
A.
de hominibus
1.
wydostać się, wymknąć się, uciec; evadere, proripere, aufugere (praec. de militibus obsessis vel interclusis).
N.
e fluctibus
wynurzyć się; emergere
DŁUG. Op. p. 170 : filiam ... incolumem ex mediis fluctibus e-isse.
GLb p. 37 : e-re «vynorzicz syą».
2.
zrywać się do ataku, atakować; prosilire, impetum facere.
N. locut. in
rebellionem
wszczynać bunt; rebellare
WAPOW. Chr. p. 76 : Gliński ... in apertam ... e-upit rebellionem.Cf. Th. V 2, 838, 18 sqq.
B.
de rebus
1.
pojawiać się (na powierzchni), ukazywać się,stawać się widocznym; e loco interiore prodire, manifestum fieri, apparere
(praec.
de
ulceribus
sim.).
Occ.
de
auro :
DŁUG. LibBen III p. 346 : aurum optimum, naturaliter de terra e-ns.
2.
wypływać, tryskać (o wodzie, łzach); scatere, effluere, effundi (de aqua, lacrimis).
Occ.
de
sudore (
Tom. I
p. 24, a. 1508),
de
pluvia (
MPH II
p. 902, saec. XV in.in).
N. de flumine sq. in c.
acc.
:
.:
wpadać, uchodzić; influere, illabi
WAPOW. Chr. p. 171 : Passeria amnis in sinum Varmiensem e-it.
Ib. p. 190 : ad Volgae fluminis ostia, quae in Caspium pelagus e-unt.Cf. Th. V 2, 839, 9 sqq.
3.
wybuchać (o ogniu); exardescere (de igne).
4.
pękać, otwierać się (o wrzodach, ranach);
scindi, aperiri (de ulceribus, vulneribus sim.).
Occ.
trans.
saniem
*SSrSilII p. 122 (a. 1267) : e-ntia saniem leprosorum ulcera.Cf. Th. V 2, 838, 51 sqq.
5.
wyrastać, rozwijać się; germinare,crescere (de plantis et partibus corporis).
II.
transl.
A.
de rebus
1.
brać początek, rozpoczynać się,o wojnie:wybuchnąć; ordiri,nasci, initium capere (praec. de bello).
Sensu latius transl. dicitur
ap.
DŁUG.
de
α.
diluculo (luce)
Op. p. 126 : diluculo e-nte filium ... ad sepulcrum beatissimi Stanislai ... deduxit.
Hist. II p. 187 : luce e-nte ad ... ecclesiam Sanctae Mariae ... se ... receperat.β. defectu foederis:
Hist. IV p. 247 : omnis defectus pacis et foederis servandi a te primum e-upit.
2.
ujawniać się, wychodzić na jaw; manifestum fieri, apparere.
Additur
ex abdito (de morbo:
NIC. BŁ. Serm.II
p. 245
)
3.
pojawiać się, powstać, wystąpić; in lucem prodire, fieri,exsistere,
praec.
in malam partem, v. gr. de
casu miserabili (
DŁUG. Op.
p. 268
)
,
contentione (
id. Hist. V
p. 311
)
, difficultate
(
AAlex
p. 111, a. 1502)
, scandalo (
DŁUG. Hist. II
p. 285
),
cett.
(praec.
ap.
DŁUG.
).
Occ.
de
comitatu
(i. provincia)
DŁUG. Hist. I p. 238 : inde ... comitatus Magnopolensis e-upit.
B.
de hominibus
1.
pojawić się, wybić, stać się znanym; exsistere, (notum) fieri.
N. constr. sq.
per :
DŁUG. Hist. II p. 153 : Wladislaus Loktek tanto ... gloriosior, quanto per maiora obstacula e-ns hostili sanguine patriae restrinxit incendia.
2. (
sq.
in
c.
acc. ) popadać, wpadać (w jakiś stan, nastrój); incidere,
v.
gr. in morbum, item
in exsultationem (
DŁUG. Hist. I
p. 190
)
, laetitiam (
MPH V
p. 828, a. 1451).
Cf. Th. V 2, 840,82 sqq.
N.
α.
in cachinnum
wybuchnąć śmiechem; cachinnum tollere (
ConcPol II
p. 121,
a. 1528).
β.
in vocem
odezwać się, przemówić;
vocem emittere
GALL p. 82, 4 : multitudo ... e-ns ... in vocem intentionem mente conceptam ... aperuit.
MPH II p. 114 (Herbord): post multas lacrimas in hanc vocem senior ... e-upit.Cf. Th. V 2, 840, 64.
Constr. ad
I-II: indicatur unde:
sq. ab, de, ex.
Indicatur quo:
sq. ad, in c.
acc.
III.
singulare: trans. wyrwać, wyłupić; evellere
KsgGrWp II p. 247 (a. 1396) : Wiszach ipsius oculos e-upit wlgariter «wylomil».