- F.
- Th.
- S.
- Dc.
- B.
- L.
- A.
- H.
- N.
I.
1.
wojna,walka; bellum, pugna.
N. locut.
BRUNO Qfr p. 414 : non bene preliato d-o.
Constr.
a. abs.
b. sq. cum.
2.
żołd; stipendium
AGZ XII p. 42 (a. 1438) : Johannes ... recognovit, quod Sloczilo d-um alias «zolth» integre et ex toto sibi exolvit.
Et paulo infra recognoscimus quia ... Mithko ... coram nobis ... dixerat nobili Stanislao ... pro d-o alias «zolth» in terminis presentibus ... satisfacere et exolvere.
II.
1.
pojedynek; certamen singulare.
Additur adi.
humanum et ferinum :
GALL p. 77, 10 : tum Boleslauus ... geminum d-um ... humanum scilicet et ferinum singulariter superavit.Abundanter pugna duelli:
DŁUG. Hist. II p. 192 : Myeczslaus ... multas pugnas d-i et torneamentorum ... non sine multorum admiratione... exercens etc.Glossae Pol.
GLc p. 9 : monomachia d-um, duorum bellum in circulo «burdink, burdink w kresie» (cf. GLlw p. 234).
GLcerv p. 339 : d-um, pugna vnica et singularis «poiedynek».
Iuncturae selectae
duellum committere (
FormJ
p. 22
)
, debellare (
Tom. VII
p. 189,
a. 1525)
, ingredi (
DŁUG. Hist. III
p. 291
)
, offerre (
ib.
p. 482
;
ib. V
p. 92
)
;, subire (
ib.
p. 640
), ad duellum petere (
ib. IV
p. 455
), provocare (
PommUrk I
p. 55, a. 1179
;
ŁASKI ComPriv
fol. 209
A
et saepius).
Constr.
a.
sq.
gen.
RachJag p. 145 (a. 1390) : hospitibus ... qui ... conuenerant propter Kymitte et Thomaszconis d-um.b. sq. contra :
PommUrk I p. 55 (a. 1179) : Theodoricus ... d-um contra eum expetivit.
Praec. iur. t. t.
pojedynek jako jedna z form
tzw. sądu Bożego; certamen singulare ad veritatem probandam initum, quod m.
ae. Dei iudicium vocabatur
KodPol I p. 27 (a. 1222) : Sancta Maria (i. ecclesia ) habet ab antiquo iudicium ferri et aque, pariter et d-um (cf. KodMaz(K) p. 54).
Ib. p. 129 (a. 1288) : omnia judicia usque ad d-um doctis fratribus confirmamus.
Lites II p. 207 (a. 1413) : qui si defecerint in probationibus, d-o se expurgabunt.Ita saepius. Eodem sensu palaestra duelli :
DŁUG. Hist. IV p. 436 : dum nemo ex baronibus querulantibus palaestram d-i acciperet, Straschoni ... purgatio per iudicem decreta est.
Explicatur
GLcerv p. 539 : d-um dicitur duorum bellum factum ad probationem veritatis, ita vt qui vicerit, probasse credatur et victus in probatione defecisse.
Distinguitur
baculi (-orum), cum (de) baculo i. inter rusticos, cf.
Atque
gladii (-orum), de gladio i. inter nobiles,
cf.
s.
v.
GLADIUS.
Ad rem
cf.
Kutrzeba, Dawne polskie prawo sądowe
p.
81; Bardach,Historia państwa i prawa I
p.
354.
2.
spór sądowy między dwiema stronami; lis, causa in iudicio inter duos adversarios acta
KsgPrzem I p. 113 (a. 1421) : Nicolaus consul dedit scabinale ab eo, quod obtinuit d-um in Vropl.
ArPrawn II p. XII (a. 1444) : d-um tria significat: primo d-um dicitur causa, sicut dicitur: ibi Stanislaus super Petro obtinuit d-um.
ŁASKI ComPriv fol. 191a : si femina fuerit deprehensa ... pro ... vulneribus duellaribus, seu d-o dignis.
Ib. fol. 242b : nemo potest alium propter homicidium infra ciuitatis marchiam ... perpetratum... ad d-um producere, nisi in eodem loco.
GLcerv p. 539 : d-um indicere seu duellariter prouocare non est aliud nisi criminaliter vel poenaliter accusare.
N. locut.
duellum acquirere (
KsgPrzem I
p. 65, a. 1416
;
ŁASKI ComPriv
fol. 178b
)
.
III.
zapasy, zawody;
i. q. certamen
BRUNO Pass. p. 191 : pueri finito schole d-o domum redeunt.
KADŁUB. p. 169 : quidam iuvenis ad alee d-um hunc principem sollicitat.