- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- B.
- BJ.
I.
abstr.
1.
korzyść, pożytek, dobro; bonum, commodum,
utilitas.
Syn.
utilitas (
PP V
p. 55, a. 1448
;
ArPrawn I
p. 83, a. 1459)
, necessitas (
DyplMog
p. 31, a. 1288).
Constr.
a. abs.
b. sq.
gen.
obi.
(v.
gr. rei publicae) vel explicativo (v. gr.
lucri:
MARTIN. OP. Serm.
fol. 168a
, scripturae:
PreusUB I 2,
p. 308, a. 1286).
2.
sposobność, dogodność, wygoda; opportunitas, occasio.
3.
odpowiedniość, stosowność, doskonałość; congruentia, concinnitas, perfectio.
N.
aeris
łagodność klimatu;
suavitas(
Tom. VII
p. 175, a. 1525).
4.
troskliwość, uprzejmość, względy; facilitas, comitas, benevolentia.
Syn.
amicitia (
ArPrawn I
p. 248,
saec. XV)
, cura, indulgentia (
Tom. III
p. 347,
a. 1515)
, favor (
PommUrk IV
p. 99, a. 1305)
.
II.
concr.
(saepissime
pl.
)
1.
a.
przywileje, swobody; privilegia, immunitates
AKapSąd II p. 716 (a. 1505) : omnibus c-bus et libertatibus, quibus cortisani gaudent.
b.
pożytki związane z posiadłością ziemską; utilitates, quae ad fundum quendam pertinent
KodMp I p. 53 (a. 1257) : uillas ... cum omnibus suis utilitatibus et pertinencijs ... cum pratis, nemoribus, piscationibus ... et si que alie sunt c-es quibuscumque nominibus censeantur (cf. KodPol I p. 78).
c.
majątek, mienie, ruchomość; copiae domesticae, opes, facultates
CodEp III p. 335 (a. 1485) : cum omnibus suis bonis et cum c-bus alias «z dobrem» et cum omnibus quecunque habebit.
ZabDziej III p. 591 (a. 1489) : bona et c-es necessitates communesque ... domesticas ... necessitates providendo.
2.
singularia
a.
rośliny użytkowe (jarzyny?
); plantae domesticae (olera?)
ŁASKI LibBen II p. 305 : hortum pro c-bus plantandis et seminandis pro curia plebanali.
a.
główne części ciała; membrorum principalia
COPERN. OpM p. 114 : devorant enim capillamenta sua polypodes ... devorant igitur ... partium suarum c-em (Gr. μορίων τὰ καίρια).
b.
wygódka; latrina
RachDw I p. 263 (a. 1548) : servitori ... qui ... laboravit in procuranda c-e suae mtis.