General
Full Entry
More

COERCEO

Grammar
  • Formscoerceo, coherceo, coarceo, coharceo
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type
Meaning Outline
  • I.
    • 1. in unum cogere, comprehendere, circumcludere, coartare.
    • 2. arcere, impedire, continere.
  • II.
    • 1. castigare, punire, multare.
    • 2. cogere, compellere

Pełne hasło

COERCEO s. COHERCEO et COARCEO s. COHARCEO
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • BJ.
  • N.
I.
1. zamknąć, zatrzymać, ograniczyć; in unum cogere, comprehendere, circumcludere, coartare.
N. glossam Pol.
GLcerv p. 501 : c-re aquam est continere sic, ne defluat, nec dilabatur «skrocić a powsciągnąć wodę».
Constr.
a. abs. b. sq. abl. c. sq. in a . abl. d. sq. in c. acc.
ArHist V p. 246 (a. 1332) : si ... sacerdotes possunt Christum c-re in panem, tunc nos ipsum possumus c-re in cor.
2. powstrzymywać, tłumić, powściągać, uśmierzać; arcere, impedire, continere.
N. syn.
cohibere ( StPPP III p. 18, a. 1532) , continere ( Tom. XV p. 17, a. 1533) .
N. locut.
ditione panować nad kimś, rządzić; regere (eodem sensu etiam abs. ).
Constr.
a. sq. abl. b. sq. ab. c. sq. sub :
StWłocł p. 2 (a. 1402) : linguam et oculos ... sub freno castitatis ... c-re.
II.
1. ukrócać samowolę, ganić, karać; castigare, punire, multare.
Syn. et iuxta posita
ammonere ( CodEp III p. 62, a. 1452) , castigare ( Tom. XV p. 476, a. 1533) , cohibere ( ArPrawn I p. 297, a. 1553) , iudicare ( ib. p. 89, a. 1538) , punire ( ib. ).
Constr.
a. abs.
b. sq. abl.
c. sq. per:
ArHist XII p. 267 (a. 1372) : fratres ... dissolutos c-ndo per debitam censuram.
d. sq. de:
MARTIN. OP. Marg. fol. 100a : monachi siue alij clerici de suis excessibus possunt verberibus c-ri.
2. przymuszać, zmuszać; cogere, compellere
GALL p. 407 (— 30,13 M.): Bolezlaus ... gentes ... barbarorum ... quas vincebat, non ad tributum pecuniae persolvendum, sed ad verae religionis incrementum c-bat.
Ib. p. 468 (= 136,3 M.) : castellani non ... Alemannis parcebant, sed eos abscedere a muro lapidibus et armis c-bant.
Ita saepissime.
N. locut.
necessitate coercente:
KodWp III p. 204 (a. 1362) : domini nominatarum villarum necessitate c-nte tunc de se querulantibus iure sibi competente respondere sunt astricti.
N. syn.
compellere ( ArHist V p. 110, a. 1453).
Constr. sq.
ad supra 37 sq. et saepius; sq. inf. supra 41 sq. et saepius.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)