- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- BJ.
I.
1.
wystrzegać się, mieć się na baczności; sibi prospicere, vitare.
N. glossam Pol.
ArLit III p. 108 (a. 1450) : c-atis «vistregayczye sye».Saepius additur sibi (mihi, tibi) ; simili sensu suae animae:
KodMp II p. 191 (a. 1293) : nostra ... mater ... c-ns eciam sue anime, ne huius facti aliqua menda ipsam anxiaret.
Constr.
a.
abs.
b.
sq.
gen.
ArPrawn VII p. 20 (a. 1566) : si itinera non refecerint nec damni infecti c-verint.c. sq. dat. d. sq. acc. e. sq. inf. f. sq. enuntiato finali. g. sq. quod:
NIC. POL. p. 144 v. 18 : c-e diligenter ... quod nullum de illis serpentibus capias nisi montanum.h. sq. ab. i. sq. de.
2.
zabezpieczać przed czymś, nie dopuszczać do czegoś, zapobiegać czemuś; praecavere, impedire
MARTIN. OP. Serm. fol. 216a : virginitas c-et coniugatorum tribulationem.
*Kod Wp II p. 489 (a. 1336) : quamdiu idem nobis ... obsequetur et dampnis c-bit nostris.
CRIC. p. 194, v. 2 : morbum Parca praeire c-et.
3.
zapewniać bezpieczeństwo, strzec czegoś, czuwać nad czymś; alicui rei prospicere, consulere.
N. glossam Pol.
GLcerv p. 489 : c-re ... assecurare «vbeśpieczyć, vpewnic».
Constr.
a. sq.
dat.
b. sq.
acc.
N. i. fere q.
przestrzegać; observare
ZABOR. Coelib. p. 74 : ut fidelis haec documenta c-at, iustum est.
4.
ostrzegać, grozić; admonere, minari
CodVit p. 633 (a. 1424) : quemlibet vestrum ... diffidamus et presentibus vos premunimus et c-emus, volentes ... quemlibet ... persequi inimicicia.
II.
iur.
t. t.
1.
zastrzegać, gwarantować, zapewniać (zwł. prawem lub przywilejem); sancire, confirmaremunire (de legibus, privilegiis sim.).
N. glossam Pol.
GLcerv p. 489 : c-re ... promittere «przyobiecać, oprawić, oprawę vczynic».
Constr.
a. sq.
oratione recta. b. sq.
dat.
N.
sibi
zastrzegać sobie; stipulari, pacisci.
Item omisso dat.
KsgMaz III p. 213 (a. 1436) : hos testes ad dominum iudicem prorogamus, quia in nostra sentencia c-vimus duos testes.
c.
sq.
acc.
d.
sq.
enuntiato finali.
e.
sq.
quod (quomodo, quia) :
ChrMP p. 583 : constitutionem Alexandri papae, qua cavebatur, quod etc.
ZABOR. Coelib. p. 27 : c-tum est in legibus, quia etc.
RHist I p. 306 (a. 1548) : statutum antiquum, quo bene c-tum et edictum est, quomodo etc.f. sq. de. g. praecedente adv. (v. gr. prout, quantum, sicut).
2.
ręczyć, dawać zabezpieczenie prawne; cautionem praestare, spondere (pro aliquo).
Indicatur cui
a.
sq.
dat.
b.
sq.
acc.
StPPP VIII p. 466 (a. 1398) : fideiussores ... c-ntes de dampno ... Jaschconem pro premissis.Indicatur praestandae cautionis obiectum a. sq. acc. , v. gr. cautionem, poenam ( AGZ XIII p. 117, a. 1442) . b. sq. inf. c. sq. acc. c. inf. d. sq. quod ( *KodWp I p. 429, a. 1277 et passim). e. sq. de.
N. locut.
de rato (ratihabitatione) alicuius (pro aliquo)
dać rękojmię dotrzymania umowy przez stronę; rem ratam ab aliquo haberi, spondere.
N. de
procuratore :
GLcerv p. 489 : c-re de rato solet procurator actoris id est promittere rem firmam et ratam suum dominum principalem habiturum, si dubitatur de eius mandato.f. sq. pro. g. sq. super:
DŁUG. Reg. p. 242 (a. 1455) : ipsis c-vit super omni damno.
Id. Op. p. 623 : ut emptoribus decimarum mearum debeam c-re super indempnitate.
AKapSąd II p. 627 (a. 1477) : super dictis vulneracionibus fiendis solenniter c-verunt.Indicatur praestandae cautionis modus vel pignus sq. abl. , v. gr. iuramento, verbo.
N.
aliquo pro obside
(
Tom. VII
p. 150, a. 1525
:
ut ... filio ... suo delphino pro obside c-ret).
N. sensu latiore:
dać gwarancję; alicuius rei securitatem praestare
APozn III p. 96 (a. 1504) : balistam vendens non amplius j nisi ad quartale anni c-at.
3.
stwierdzić coś na piśmie; scripto probare.