General
Full Entry
More

CAUTUS

Grammar
  • Formscautus
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -a, -um
  • Part of Speechadjective
Meaning Outline
  • I. circumspectus, diligens, prudens, sapiens.
    • α. + cautum aliquem facere (reddere) admonere, praemonere
    • β. + cautum esse curam adhibere, cavere
    • γ.
  • II. diligens, accuratus
  • III.
    • 1. act.
    • 2. pass.

Pełne hasło

CAUTUS, -a, -um
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
[comp. magis cautus:
KodTyn p. 435 (a. 1459) : volentes ... magis cautus in nobis commissis fore exsequendis mandatis.]
I. ostrożny, baczny, czujny, przezorny; circumspectus, diligens, prudens, sapiens.
N. glossas Pol.
GLcerv p. 490 : c-us, prouidus, circumspectus, qui scit cauere «opatrzny, baczny».
Constr.
a. abs. b. sq. in c. abl. c. sq. in c. acc.
DŁUG. Hist. I p. 106 : quo animosiores et c-iores in hostes existerent.
d. sq. ad :
BRUNO Qfr p. 427 : proice ... totum mundum c-us ad cogitationes, quasi bonus piscator ad pisces.
e. sq. circa :
NIC. BŁ. Tract. fol. 21a : sacerdos sit circa hoc c-us.
f. sq. contra :
ZABOR. Coelib. p. 13 : contra quos nos reddens c-os Paulus... ait.
g. sq. de :
FormJ p. 93 : quem preterita dispendia c-um efficiunt de futuris.
Cf. Th. III 642,46.
N. locut.
α. cautum aliquem facere (reddere) przestrzegać, ostrzegać; admonere, praemonere
*CodVit p. 857 (a. 1429) : quidam ... c-um ipsum ducem facientes, ne etc.
ZABOR. Coelib. p. 13 cf. supra 14.
β. cautum esse dbać o coś, pilnować czegoś; curam adhibere, cavere
APozn I p. 393 (a. 1465) : molendinator debet c-us esse, quatinus discrete mittat fluere aquam ... super rotas molendini.
γ.
n. sg. loco adv.
Tom. I p. 212 (a. 1511) : nobis certe c-um ... agendum est.
Cf. Th. II 643,51 sq.
II. staranny, dokładny; diligens, accuratus
CodEp I 1, p. 149 (a. 1423—34) : scrutinium c-um faciatis de eisdem.
III. pewny, bezpieczny
1. act. qui aliquem securum reddit, saepissime in arengis diplomatum] cautum (et utile) est ( KodWp I p. 123, a. 1232 et passim).
Constr.
a. sq. inf. b. sq. enuntiato finali
KodPol I p. 56 (a. 1251) : utile et c-um est, ut scripture testimonio roboretur actio.
KodMp II p. 171 (a. 1288) : proficuum et c-um est, ut quod temporaliter geritur ... littera memorie commendetur.
Ita saepius.
N. locut.
pro cauto dla pewności; ad omnem eventum
JusPol p. 297 (a. 1456) : pro c-o tuae sinceritati (sc. castellano Siradiensi ) ... mandamus quatenus visis praesentibus ... per civitates ... publicare demandes.
2. pass. tutus, securus.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)