General
Full Entry
More

CATENA

Grammar
  • Formscatena
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -ae
  • Part of Speechnoun
  • Genderfeminine
Meaning Outline
  • I. propr. vinculum e conexis anulis compositum.
    • a. vincula ferrea.
      • α.
      • β.
      • γ.
    • b. ad obserrandas fores apta.
    • c. quod ornamenti gratia collo imponitur.
  • II. transl.+ avaritiae servitutis necessitas, qua quis cogitur,

Pełne hasło

CATENA, -ae f. scr. cathena, kathena, kathina
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • A.
I. propr. łańcuch; vinculum e conexis anulis compositum.
N. glossam Pol.
RachJag p. 34 (a. 1389) : k-as ferreas dictas «lanczuchy».
Cf. KsgKaz p. 567 (a. 1401) ; KodKKr II p. 229 (a. 1399) ; RFil XXIV p. 364 (a. 1428) ; KsgMaz III p. 80 (a. 1435) ; ArHist XI p. 490 (a. 1461) ; AGZ XVI p. 31 (a. 1465) ; AKapSąd III p. 173 (a. 1513).
N. iur.
iuramentum super catenam :
KodWp III p. 90 (a. 1357) : prestito iuramento secundum consuetudinem Iudaeorum super c-am alias «kolcze» schole ipsorum Iudeorum in ostio.
AGZ XIII p. 453 (a. 1465) : Myn iurare debet ... sub hac forma tenens per c-am ecclesie dicens: ita me Deus adiuvet.
Cf. FERRUNCA.
Praec.
a. kajdany; vincula ferrea.
N. locut.
α. aliquem in catenam (-as) convincere ( StPPP II p. 722, a. 1466) , imponere ( ib. p. 520 , a. 1443) , incarcerare ( AGZ XV p. 403, a. 1500) , vinculare ( AKapSąd II p. 877, a. 1449).
β. aliquem catena (-is) vincire, constringere ( IANIC. p. 48, v. 127 ), affigere ( ZabDziej II p. 445, a. 1488) , onerare ( DŁUG. Hist. I p. 129 ).
γ. collum alicuius catenis tribuere ( PAUL. CR. p. 26, v. 357 ).
b. wrzeciądze; ad obserrandas fores apta.
N. glossam Pol.
StPPP XII p. 527 (a. 1523) : hostium in ferreis instrumentis appendendum similiter et c-is alias «wrzecyandzmy».
Cf. RachWaw p. 201 (a. 1533) ; CracArt V p. 410 (a. 1541) .
c. ozdobny łańcuch na szyję; quod ornamenti gratia collo imponitur.
II. transl. więzy, pęta; necessitas, qua quis cogitur, v. gr. avaritiae ( DŁUG. Hist. IV p. 383 ), item servitutis (
ib. III p. 109 : iugum et c-am miserandae servitutis)
.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)