General
Full Entry
More

CANTUS-1

Grammar
  • Formscantus
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -us
  • Part of Speechnoun
  • Gendermasculine
Meaning Outline
  • I. propr.
    • 1. actus cantandi (hominum vel avium).
      • a.
      • b. gen.
      • c.
        • α.
        • β.
        • γ. + ecclesiam in cantu adornare i. e. choro canentium
    • 2. instrumentorum musicorum sonus concors, musica.
  • II. transl.
    • 1. carmen, poema.
    • 2. incantamentum.
  • III. vox, qua milites eiusdem stirpis in proeliis se convocabant

Pełne hasło

1. CANTUS, -us m.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • N.
I. propr.
1. śpiew (ludzi lub ptaków); actus cantandi (hominum vel avium).
Definitur
a. apposita cantici appellatione
AKapSąd III p. 376 (a. 1498) : cum c-u «Regina Coeli».
b. gen. , v. gr. missae ( KodUJ III p. 149, a. 1490) , divini officii ( VKyng p. 716 ) , sequentiae ( DŁUG. LibBen I p. 208 ) , psalmodiae ( AKap p. 321, a. 1549) , toni seu intonationis ( StKapWł p. 58, a. 1500).
c. adi. , v. gr. paschalis ( AKapSąd II p. 778, a. 1513) , sollemnis ( AKapSąd II p. 858, a. 1529) , theatralis ( MARTIN. OP.Marg. fol. 12b ) , figuratus ( Tom. XIII p. 37, a. 1531) , multiiugus ( PAUL. CR. p. 65, v. 29 ).
N. locut.
α. missam (horas B. V. Mariae, officium divinum) cantu, in (sub, cum) cantu (per)agere ( ConcPol VII p. 154, KodUJ III p. 68, a. 1478) , canere ( ArSang II p. 280, a. 1499) , celebrare ( StSyn III p. 30 et saepius), decantare ( KodWp III p. 61, a. 1357) , legere ( DŁUG. LibBen II p. 26 ) , perficere ( StSyn III p. 18, cf. ib. I p. 49 ; StPPP IV p. 11 ) .
β. cantum decantare ( KodUJ III p. 149, a. 1490) , explere ( ib. ), edere ( DŁUG. Op. p. 472 ) , reddere ( PEREGR. fol. 82a ) , tollere (i. e. incipere DŁUG. Hist. V p. 380 ).
Item
carmen per cantum explere ( DŁUG. Hist. IV p. 460 ).
γ. ecclesiam in cantu adornare wyposażyć w zespół śpiewaków; i. e. choro canentium
DŁUG. Op. p. 171 : basilica sancti Stanislai in c-u psalmorum et hymnorum, qui illic ... nocte et interdiu decantantur, adornata est.
2. granie, dźwięk instrumentów muzycznych; instrumentorum musicorum sonus concors, musica.
Additur
musicus ( Inst. p. 108 ).
II. transl.
1. pieśń poetycka, poemat; carmen, poema.
2. zaklęcie; incantamentum.
III. zawołanie rodowe; vox, qua milites eiusdem stirpis in proeliis se convocabant
ZapHer p. 5 (a. 1413) : patruos suos dilectos de suo clenodio et de c-u.
ArPrawn VIII p. 131 (a. 1415) : nobiles viros de sua stirpe genitos, videlicet ... Albertum ... et Nicolaum de Bronouicze de suo c-u, qui crucem et lunam deffert in clipeo.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)