- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- A.
               I. 
               propr. 
                
               
            
                  1. 
                  oś (wozu);  lignum teres,
                     circa quod rota currus
                        vertitur.
                  
                  
               
                        Additur 
                      
                                                
                  
                      curruum ( 
                        
                           Zsig. 
                           
                           p. 68, a.
                              1500) 
                      , rotarum ( 
                        
                           ArHist X 
                           p. 56, a.
                              1534) 
                      . 
                  
                                            
                        N.
                            glossas
                           Pol. 
                      
                                                
                     
                      
                     
                                            
                  KodMp IV p. 220 (a. 1425) : a-s alias «ossy» (cf. GLp p. 163; GLb p. 11).
ArHist XI p. 491 (a. 1461) : pro a-bus alias «ossy» et «snycze».
                        N.
                         locut. 
                                                
                     
                      
                     
                                            
               
                        a. 
                         arbor ad axem valens  
                        drzewo zdatne na osie;  ex qua axes confici possunt 
                        
                     ArPrawn V p. 167 (saec. XV) : si quis inciderit quercum invito domino, ad a-em valentem.
                              Simili sensu 
                            
                                                            
                     
                            axi apta ( 
                              
                                 ArPrawn VI
                                       
                                 
                                 p. 172,
                                    a. 1554).  
                           
                        
                                                        
                        b. 
                         citatis axibus pergere  
                        podążyć pospiesznie; 
                            i. q. festinanter, propere
                        
                        
                  Tom. V p. 330 (a. 1520) : ut citatis a-bus pergens gentes ... citra moram ... movendas ... curet.
                              Inde  
                            
                                                            
                           
                        
                                                        
                     
                  2. 
                  wóz; 
                      currus.
                  
               
            
               II. 
               transl. 
                
               
            
                  1.  poli et
                   abs. 
                   
                  
               
                     a. 
                     oś ziemska;  linea
                           imaginaria a septentrione ad
                        meridiem ducta, per centrum
                           terrae transiens.
                     
                  
                  
                     b. 
                     niebo; 
                         caelum.
                     
                     
                  
                            N.  locut.  
                                                    
                     
                        
                        sub poli axem tollere  
                        wynosić pod niebo, wysławiać;  celebrare,
                           laudibus efferre 
                        
                                                IO. VISL. p. 219, v. 79: tot bella ... tollant poli licet sub a-em.
                           Praec. 
                         
                                                    
                     
                        
                         arctous, frigidus, gelidus  
                        północna strona nieba;  caeli
                              regio septentrionalis.
                        
                     
                                                
                           Inde per antonomasiam  
                         
                                                    
                        
                     
                                                
                  
                     c. 
                     północne kraje; 
                           regio septentrionalis.
                     
                     
               
                            N.  de
                           Polonia  
                                                    
                        
                        
                                                
                  CodSil(M) p. 45 (a. fere 1147): dignamini gelidum a-em vestri praesentia visitare.
ROYZ. I. p. 11, v. 253 : non frigidus a-s nec soli hoc septem funus s. Stanislai flevere triones.
                  2. 
                   visualis  
                  oś widzenia;  linea
                     imaginaria visionis angulum per
                     medium secans
                  
            VITELO Persp. p. 153 : visus quoque non comprehendit quiditatem coloris ... quoniam si color non fuerit in aliqua superficie ita, ut sibi possint infigi a-es uisuales in tempore sensibili, non comprehendit uisus quiditatem colorum.
                        Simili sensu 
                         
                      
                                                
               
                     
                     radialis  
                     
                                            id. Opt. p. 117 : linea directe uisui opposita dicitur illa, cui a-s radialis perpendiculariter incidit secundum aliquod eius punctum.
               III. 
               singulare: gatunek drzewa?
               
                arboris species? 
               
               
         StPPP II p. 556 (a. 1446) : exsecuit ... quercus ... trecentas ... et ... alios communes indagines sicut rubetum, alnos, a-es, quae sunt pro utilitate laboris.Cf. supra I 1.