- F.
- Th.
- Bl. (ads-),
- S.
- B.
- N.
KsgGrWp II p. 42 (a. 1394) : Cundrat non astibat. 2. sg. ind. perf. act. astisti
KsgGrWp II p. 14 (a. 1390) : termino astisti super eandem,itemastitissi:
ZapSądWp I p. 102 (a. 1402) : terminum astitissi. 3. sg. ind. perf. act. astetit:
KsgPrzem I p. 11 (a. 1405) : Petrassius iudicio astetit. astavit:
KsgGrWp I p. 332 (a. 1399) : asstavit termino.
TPaw III p. 261 (a. 1393) : Potrumila astauit seu astitit termino. astit:
KsgGrWp II p. 136 (a. 1397) : Nemerza ... terminos ... astit.
Ib. I p. 264 (a. 1397) : Camerarowa astit termino.Ita saepius, cf. ib.II p. 136 (a. 1397) ; ib. p. 90 (a. 1398) ; TPaw IV p. 775 (a. 1400) ; KsgMaz I p. 28 (a. 1403) ; ib. p. 58 (a. 1406) . 3. pl. ind. perf. act. asisterunt:
TPaw 111 p. 460 (a. 1399) : ii soli asisterunt termino.Cf. part. perf.astitus:
TPaw IV p. 678 (a. 1398) : ius astitum est.
ZapSądWp I p. 103 (a. 1401) : terminos huiusmodi ... per predictos astitos.
StPPP X p. 68 (a. 1425) : si vero aliqui termini contra ipsos fuerint astiti.Cf. KodMp IV p.247 (a. 1428) ; AGZ XV p. 390 (a. 1466) et infra 881, 41 sqq. part. fut. act. astiturus:
KodTyn p. 532 (a. 1487) : Stanislaus ... promittit se ... consilio astiturum. inf. fut. act. fore astans:
StPPP IX p. 198 (a. 1514) : et nobilis ... Nicolaus ... obligatus est sibi ffore astans ad predicta iura.] I. propr.A.
I.
stać, być obecnym przy czymś lub przy kimś; alicui (rei) assistere,adesse.
Constr. a. abs. b,sq.
dat.
N.
locut. aspectui alicuius:
PEREGR.
fol. 85b: imperatores Sebastianum ... aspectui suo semper iuberent a-re. a. sq. ad.
N.
locut.
ad nutum :
SchlUrk p. 421 (a. 1293) : piperatas tortas facientes a-ant ad nutum pistorum,d. sq. ante. e. sq. apud. f. sq. in c .abl. g. sq. penes :
KodUJ IV p. 158 (a. 1535) : vicarii penes pulpitum ... bini a-ntes.h. sq. per: KodWp I p. 15 (a. 1138 —1144) maritus michi a-ns per somnium. Cf. Th. II 955,35 sq. i. sq. retro :
Ztschr. VIII p. 214 (a. 1315) : cum plancis a-ntibus retro lapides,j .sq. cum :
Tom. XIII p. 33 (a. 1531) : cumque a-issem cum oratore ... usque ad primum ferculum,k. sq. adv. loci.
2.
być pod ręką, czekać; praesto esse,'exspectare
Tom. IX p. 266 (a. 1527) : a-at, qui istas litteras ferre debet.
N.
de pecunia
*CodVit p. 721 (a. 1426) : ipsos nummos ... accipere faciatis, a-ent apud vos usque ad meum adventum. B.podchodzić, zbliżać się, stawać przy kimś; accedere, appropinquare.
N.
glossam
Pol.
RFil XXIII p. 276 (a. 1450) : a-it «p’blizala są»
N.
locut.
annus· astans
następny rok; i. q. proximus sequens
ZabDziej 1 p. 49 (a. 1442) : in hijs omnibus et in duobus annis a-ntibus. I 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55
I.
transl. wspierać, pomagać; auxilio adesse, iuvare. Additur abl. modi, v. gr. consilio et (vel) auxilio (
KodWp I
p. 132, a. 1233
et saepius),
varietate beneficiorum (
DŁUG. Hist. I
p. 392
)
.
Constr.
a.
abs.
b.
sq.
dat.
c.
sq.
in
c.
abl.
Lites I p. 418 (a. 1269) : dominis ... marchionibus fideliter in omnibus a-bimus.
KsgKaz p. 387 (a. 1396) : in factis istis a-bat servitor domini capitanei.a. sq. contra :
KodKKr I p. 148 (a. 1306) : promittimus eum ... tueri a-ntes sibi contra omnem hominem,e. sq. de :
PommUrk VII p. 313 (a. 1329) : eisdem consulibus ... debemus de gwerra a-re.f. sq. inf.
PommUrk V p. 364 (a. 1318) : ad hec subditi ... villarum ... firmiter a-bunt iuvare. III. iur. t. t.
I.
stawić się w sądzie; coram iudice comparere
KodMaz(K)
p. 208 (a. 1222) : homines in Lomna qualescunque constituti non debent a-re castro nec ab aliquo iudicari (cf.KodPol I p. 27 ) .
Ib. p. 211 (a. 1222) : omnes ascripti castro non a-ent.
SchlUrk p. 295 (a. 1235) : burgravii iudicio non a-amus.
N.
in imagine
tribunali (ante tribunal) Christi :
KodUJ III p. 65 (a. 1478) : tribunal istud terrificum et coeleste, ante quod ... filios Adae a-re opportet.
DŁUG. Op. p. 54 : tribunal illud Christi ...cui te a-re oportet (cf. Vlg. Rom. 14,10 .)
Syn. attemptare (
PP III
p. 197
a. 1450)
, comparere (
ARect I
p. 259,
a. 1488)
.
N.
glossas
Pol.
TPaw III p. 42 (a. 1387) : a-it terminos «ustal».
KsgGrWp II p. 75 (a. 1397) : in summis terminis ... Magdalena ... a-it wlgariter «vstala».
KodMp IV p. 248 (a. 1428) : cmethones ... a-erunt wlgariter «vstali na zdanym rocze».
AGZ XI p. 107 (a. 1436) : Vilam a-it in termino quarto alias «vstal roki» (cf.ib. XIV p. 52, a. 1442 ; ib. p. 450, a. 1455 ; ib.III p. 229 , a. 1462 ; ib. XII p. 345, a. 1472 ; KsgLub p. 110, a. 1487 ; AGZ XVII p. 264, a. 1490 ; ib. p. 304 , a. 1494 ; ib. XVIII p. 563, a. 1503) .
AGZ XIII p. 296 (a. 1449) : a-it terminum ... alias «zadl» iuxta contenta citationis.
StPPP VII p. 4 (a. 1497) : terminum ... a-it alias «roku dostal».
N.
locut.
α.
iure :
ZabDziej I p. 45 (a. 1440) : Sigismundus a-titit iure erga heredem,
β.
personaliter :
ArPrawn X p. 304 (a. 1410) : iurati... coram nobis personaliter a-ntes.
Constr.
a.
abs.
KodMp I p. 95 (a. 1269) : si per eos citati fuerint, impune non a-bunt.
KsgGrWp II p. 42 (a. 1394) : dictus Cundrat non a-bat, sed suus possessor Petrus pro ipso respondebat.Ita saepius, b. sq. dat. (praec. termino, iudicio, castro sim. ) KodMaz(K) p. 208 (a. 1222), cf. SchlUrk p. 295 (a. 1235) cf.
KodWp I p.416 (a. 1278) : si... termino ... a-rent.
StPPP VIII p. 260 (a. 1388) : termino «pouesczonego» a-it contra Stephanum.
Item
iudici (
KodWp I p. 538, a. 1287 : villani ... eiusdem hereditatis ... nobis non a-bunt.
KsgKaz p. 22, a. 1370 : Petrus ... promisit a-re dominis dies VIII), vel] conspectui [iudicis (KodMaz(K)p. 177
a. 1215 : ad presenciam nostram evocati conspectui nostro et nostrorum assessorum tantum a-ent).c. sq. acc. (praec. terminum, iudicium, iusj
KsgGrWp I p. 3 (a. 1386) : omnes terminos a-it.
TPaw III p. 42 (a. 1387) : Grzimko ... a-it terminos. ArPrawn Xp. 76
( a. 1399) : Januschius ... a-it 3 iudicia contra Nicolaum.
ZabDziej I p. 93 (a. 1473) : Nicolaus ... a-titit ius adversus Thantinum.Ita saepissime.
Item
pass.
TPaw IV
p. 678 (a. 1398)
cf.
ZapSądWp I
p. 103 (a. 1401)
cf.
878,
21.
Ita
saepius.
Simili sensu
α.
iudicem:
StPPP XI p. 150 (a. 1413) : protestor vobis, quod a-bam unum iudicem, duo iudicia, tercium iudicium.
β.
diem :
KsgKaz p. 22 (a. 1370) : qui promisit a-re dominis dies VIII.
AGZ III p. 229 (a. 1462) : actor a-titit alias «ustal» diem longiorem,d. sq. ad, circa, coram, in c. abl. , iuxta :
KodMp II p. XXXIX (a. 1243) : sigillo nostro citati debent coram nobis a-re.
Ib. p. 104 (a. 1256) : citati in iudicio non a-erunt. KodMaz(L)p. 48
( a. 1334) : homines ... ad nullius penitus judicium pertrahentur... necque a-bunt.
ZabDziej I p. 91 (a. 1473) : isti a-erunt circa iudicium presentem.
ARect I p. 259 (a. 1488) : dno bac(calario) iuxta terminum prefixum a-nte et comparente.
N.
locut.
α.
ante (circa) crucem
stawić się w sądzie celem złożenia przysięgi; comparere ad ius iurandum coram iudicio praestandum
KsgGrWp I p. 141 (a. 1392) : dicta domina a-it ante crucem pro viginti marcis.
Ib. p. 186 (a. 1393) : quas decem marcas a-it super eo ante crucem.
Ib.II p. 321( a 1400): termino a-it ... circa crucem super uxorem Pechnonis.Simili sensu ad (circa) iuramentum :
KsgGrWp I p. 3 (a. 1386) : ad juramentum a-it.
KsgPrzem II p. 11 (a. 1405) : iudicio a-it ad prestandum iuramentum pro homicidio et adversarius suus...non comparuit.
KodWp V p. 483 (a. 1429) : Nicolaus a-it suo termino circa iuramenta erga ... Suczkam.
β.
refl.
circa lucrum
wygrać sprawę; causam obtinere
AGZ XII p. 155 (a. 1447) : Nicolaus circa suum lucrum se a-it alias «zostal szia».e. sq. adversus, contra, in c. acc. super (indicatur adversarius)
TPaw III p. 41 (a. 1387) : subdapifer Lanc. a-it termino super Franconem.
Ib. p. 42 (a. 1387) : Grzimko... a-it terminos «ustal» super Raphaelem.Ita saepissime.
StPPP VIII p. 260 i (a. 1388) : termino ... a-it contra Stephanum. j
ArPrawn X p. 76 (a.1399) : Januschius ... a-it 3 iudicia contra Nicolaum.Ita saepius. KsgMaz I
p. 119 (a. 1412) : termino, a-re in et super Stanislaum.
ZabDziej I p. 93 (a. 1473) : Nicolaus Hynek a-it ius adversus Thantinum.
N.
simili sensu
sq.
acc.
(nisi omissa
prp.
ita scriptum)
KsgGrWp II p. 321 (a. 1400) : nullus super uxorem Pechnonis debet a-re, sed a-re pueros, si rey essent alicui,f. sq. pro, circa (indicatur causa, , de qua agitur)
KodWp III p. 373 (a. 1372) : iussi uno civi ... pro omnibus raptoribus ...a-re coram me.
KsgGrWp I p. 3 (a. 1386) : Nicolaus ... omnes et singulos terminos a-it pro 12 marcis.Ita saepius (sed pro aliquo w czyimś zastępstwie; loco alicuius
KsgGrWp I p. 63, a. 1389 : Ianussius ... a-it ... pro fratre).
ArPrawn VIII p. 95 (a. 1406) : consors eiusdem ... circa causam Andree debet a-re.
N.
simili sensu
sq.
acc.
KsgGrWp I
p. 186 (a. 1393)
cf.
TPaw IV p. 232 (a. 1398) : nunquam aliquam querelam super Nicolaum habui, neque aliquam penam super eum a-i. g. singularia: sq. cum:
KsgLub p. 28 (a. 1448) : Jacobus ... per suum procuratorem a-it cum parochia,sq. part. fut. act.
KodWp I p. 108 (saec. XIII in uente): villani ... a-bunt querelantibus responsuri.Cf. ArHist XI p.386 (a. 1420), AGZ III p. 181 (a. 1423) .
2.
być obecnym przy jakiejś czynności prawnej; actioni,quae iure agitur,adesse
KodMp III p. 131 (a. 1359) : heres ... filia sua a-nte ac consentiente totam hereditatem suam ... resignauit.
KsgŁawKr p. 11 (a. 1366) : Johannes ... de consensu fratris sui ... inibi presencialiter a-ntis ... quartam partem domus sue ... obligavit.Additur item praesens ( AKapSąd I p. 386, a. 1449) , personaliter ( CodEp III p. 117, a. 1462) .
N.
formulam
astante et consentiente aliquo (
KodMp III
p. 131,
a. 1359
cf.
supra 29
;
;
KsgŁawKr
p. 220, a. 1393)
,
item
astante et assistente (
KsgŁawKr
p. 45, a. 1369
ubi falso legitur
assiciente),
vel
praesente
(
DŁUG. LibBen II
p. 576
)
.
1.
part.
perf.
astitus terminus
dodatkowy termin rozprawy sądowej,wyznaczony w celu wykonania wyroku przez stronę, która przegrała; dicitur de actionis termino,quo quis damnatus causae perditae poenam solvere debet
AGZ XVII p. 440 (a. 1477) : Cziolek ... in pena trium marcar(um) circa term(inum) concitatorium a-tum condemnatus est.
CorpJP IV p. 54 (a. 1523) : statim ex termino concitato a-to addatur ministerialis ad intromittendum.
StPPP VII p. 220 (a. 1544) : si reus se permittit condemnari in poena contumatiae ex a-to termino contra eundem ex prima citatione ... iam tunc luit poenam.Cf. ASTITIO II. Ad rem cf. O. Balzer,Przewód sądowy polski, Lwów 1935, p. 239 . V. singularia I. communitati należeć do cechu; i. q. adiunctumesse
AGZ III p. 66 (a. 1382) : si ... quis pueros sive viduam post se reliquerit, hy sua scamna tenere debent, quamdiu nobis et nostris successoribus censum solvere et communitati a-re possunt.
2.
byc posłusznym; parere, obtemperare
PommUrk IV p. 328 (a. 1308) : qui nostris a-re cupiunt iussionibus et mandatis.
1.
stwierdzać; asseverare
RH IX p. 113 (a. 1459) : scimus et a-amus quia nobilis Nicolaus ... in expedicione generali ... fuit ... inter nos.