General
Full Entry
More

AGGRAVO

Grammar
  • Formsaggravo, adgravo
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -are, -avi, -atum
Meaning Outline
  • I. propr. insuper gravare, graviorem reddere.
    • α. de conscientia
    • β. de poena: augere (praec. de excommunicatione)
  • II. transl. onerare, premere, vexare
    • 1. exactionibus, tributis, poenis
    • 2. ceteris rebus
    • 3. iniuriam inferre
    • 4. iur. iure petere aliquid ab aliquo
  • III.
    • 1. conqueri de aliqua re
    • 2. citare aliquem,conqueri de aliquo
  • IV. iur. pignora capere

Pełne hasło

AG-GRAVO s. ADGRAVO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • S.
  • BJ.
  • A.
  • N.
I. propr. obciążyć,uczynić cięższym; insuper gravare, graviorem reddere.
Opp.
alleviare ( PEREGR. fol. 26b ) ; extenuare ( JAC. PAR. II p. 254 ).
N.
α. o sumieniu; de conscientia
ARect II p. 22 (a. 1537) : in quibus eciam consciencias eorum a-amus.
KOMOR. p. 224 : sed in hoc scrupulo consciencie a-or.
β. o karach:obostrzyć; de poena: augere (praec. de excommunicatione)
AKap Sąd II p. 77 (a. 1428) : nostras excommunicationum (excommunicanionum ed. ) sentencias duximus plus a-ndas et a-amus.
CodEp III p. 109 (a. 1461) : Niccolaum et ... Iohannem ... sicut premittitur, excommunicatos, nunc vero a-tos sollenniter publicetis et denuncietis;
ita saepius, cf. REAGGRAVO.
Item de ceteris poenis
AKapSąd I p. 369 (a. 1440) : retenta nobis potestate dictam penam carceris a-ndi.
Simili sensu
processus: CodEp III p. 109 (a 1461) ; ZabDziej II p. 171 (a. 1484) ;et abs.
ArHist XII p. 334 (saec. XIV) : secundum vigorem ordinis arcius a-bo.
II. transl. obarczać, uciskać, dręczyć; onerare, premere, vexare
1. świadczeniami, podatkami, karami; exactionibus, tributis, poenis
KodWp I p. 134 (a. 1233) : conferimus habitatoribus … villarum … ius Theotonicale ... ita ut nullis ... angariis seu Polonicis consuetudinibus ... a-entur.
*KodMp II p. 115 (a. 1262) : euacuare nituntur huiusmodi vestras libertates ... a-ntes uosrexactionibus indebitis.
N. constr. sq.
in (cf. Th. I 1315, 2 ex Hieronymo)
StSyn III p. 44 (a. 1320) : recepta pecunia visitatos deinceps non a-ent in expensis.
KodMp IV p. 111 (a. 1408) : rex nolens partes vtrasque in penis a-re.
2. w inny sposób; ceteris rebus
*Lites I p. 434 (a. 1326) : invadere hostiliter ... aut quovis alio modo voluerit a-re.
ArHist VIII p. 351 (a. 1499) : quod illos nimiis iniuriis a-rem.
AKapSąd II p. 918 (a. 1468) : kmethones ... a-bantur paupertate.
N. locut.
UrkBBr p. 179 (a. 1285) : dux continue manum potencie sue contra clerum, religiosas et ecclesiam a-re non cessat.
N. constr. c.
super:
KodWp II p. 197 (a. 1301) : nullus ex vobis dominum abbatem Lendensem ... super hereditate ... Cosschuta ... citacione, iudicio seu plane aliqua molestia ... audeat a-re.
3. krzywdzić; iniuriam inferre
KodPol I p. 269 (a. 1399) : si aliqua parcium ... in ... judicio ... juris Theutonici ... se uiderit a-tum ... ad nostram regiam presenciam ... appellandi ... habeat facultatem.
CodVit p. 467 (a. 1420) : contra nos sentenciastis in omnibus partem nostram a-ndo.
4. iur. podnosić pretensje prawne w stosunku do kogoś lub czegoś; iure petere aliquid ab aliquo
KodMp II p. 133 (a. 1273) : ne ... aliquis ipsum advocatuminpostmodum valeat a-re friuolam submouens questionem ... presens scriptum fecimus roborari.
KsgHenr p. 172 (a. 1292) : in quibuscumque predicta hereditas ... fuerit temporis processu a-ta, ab omni lesione et grauamine reddere penitus absolutam.
III.
1. skarżyć się na coś; conqueri de aliqua re
ArHist VI p. 56 (a. 1479) : omnia dampna, spolia ... sue mti exponat et a-et.
ARect I p. 542 (a. 1514) : quam iniuriam sibi a-ndo ad XXXta marcas grossorum existimavit, petens etc.
Tom. VII p. 51 (a. 1524) : scripserunt illi a-ntes sibi plurimum de mercatoribus Caffensibus per cozacones ... occisis et spoliatis.
N. constr. c. dat.
Visit. p. 422 (a. 1512) : a-ant coloni tamen eis ducturam avenae, quam ad castrum Oppatoviense ducere coguntur ... ad quam ducturam non tenentur.
Ib.
p. 424 (a. 1512) : nunc in praeiudicium consuetudinis, eis per multos ... archiepiscopos observatae, coguntur per integram septimanam laborare et cum hoc percutiuntur circa labores, quod eis multum a-ant.
N. eodem sensu impers.
StPPP XII p. 540 (a. 1527) : hoc solum eis a-atur contra dnum regentem, quod domos nimia vetustate consumptas et ruinosas habent et dominus non curat.
2. pozwać kogoś, skarżyć się na kogoś; citare aliquem,conqueri de aliquo
ZabDziej II p. 5 (a. 1482) : advocatus ad instanciam ... plebani de ibidem a-atur.
Eodem sensu
APozn II p. 290 (a. 1495) textu satis confuso.
IV. iur. 'ciążać' kogoś tzn. dokonać zajęcia ruchomości celem wykonania wyroku; pignora capere
TPaw IV p. 2 (a. 1389) : subiudex Franco dedit generibus Franconis de Sleszino preconem a-re Philipum de Sobotka in sex mensuris de farena.
Ib. p. 33 (a. 1395) : quod si non ([om. ed.) ]solverit sibi infra duabus septimanis, tunc debet ipsum a-re, hoc est vulgariter «czedzacz» sine omni citacione.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)