General
Full Entry
More

AER

Grammar
  • Formsaer, aier
  • Etymologysaepius,
  • Inflectional type -is
  • Part of Speechnounnoun
  • Gendermasculinefeminineneutre
Meaning Outline
  • generis
    • I. aether (apud philosophos unum quattuor elementorum)
      • β. + a-r strictus aeris egestas
      • γ. + a-a crudescunt
      • δ. + a-em imbibere i. q. spiritum ducere, vivere aliquid frustra facere
      • ζ. + trans a-a
    • II. procella
    • III. tempestas, coelum
    • IV. morbus, pestis
    • V. id quod supra est.
    • I. in describendis insignibus nobilium: spatium super scutum
      • 2. tabulatum, contignatio

Pełne hasło

AER s. AIER, -is m.
  • F.
  • Th.
  • S.
  • B.
[a. acc. sg. aera (saepius), b. generis f.
AGZ XVI p. 43 (a. 1467) : racione aeris pestifere nunc vigentis (cf. Th.
I 1046, 82 sq.); generis n.
HUSSOW. p. 94 v. 789: in maesta levavit aera.
DANT. p. 106 v. 136: infra 310,2, cf.] Th. [I 1047,/.] ]/.
I. powietrze (w tekstach filozoficznych jako jeden z 4 elementów), przestworza; aether (apud philosophos unum quattuor elementorum).
N. locut. α. nebula a-is chmurka; parva nubes
AKap p. 3 (a. 1525) : ad ipsam campanam maiorem pulsare... eciam ad nebulam a-is turbulencia superveniente.
β. a-r strictus brak powietrza; aeris egestas
CorpJP II I p. 433 (a. 1519) : si... homo in ... foveam immissus propter a-em stric tum ibidem inclusum moreretur [etc.
γ. a-a crudescunt :
DANT. p. 106 v. 136: crudescunt a-a passim hibernis nebulis,
δ. a-em imbibere oddychać powietrzem, żyć; i. q. spiritum ducere, vivere
CodEp I 2 p. 269 (a. 1472) : ubi ab adolescentia a-em imbibisti,s.a-em (a-a) verberare vel in a-e piscari
robić coś na próżno; aliquid frustra facere,
ζ. trans a-a :
KADŁUB. p. 226 : senum ... etas... quanto gravius mole premitur decrepita, tanto levius ambiciose pennis levatis rapitur trans a-a.
II. burza; procella
PEREGR. fol. 113a : subito a-r et grando turbam exurit, tonitrua fulguraque choruscant.
N. in imagine
Tom. VII p. 266 (a. 1525) : discessit, nullis colloquiis desuper nobiscum habitis, et nihilominus a-a commovens accusat, criminatur et defert... calumniose regie mti.
III. pogoda,klimat; tempestas, coelum.
N. locut. a-is intemperies (ita saepius).
IV. choroba,zaraza; morbus, pestis
AKapSąd II p. 63 (a. 1425) : vocamus, ut coram nobis in Brzescze... vel iuxta et de prope loco aliquo campestri vel silvestri, si... civitas maliciam a-is pateretur, comparere debeatis.
CodEp III p. 59 (a. 1451) : per saltus...ferarum silvas...declinando a-em ... versabar et plaga ... cessante ... Cracoviam ... redii.
MPH IV p. 486( a. fere 1456): medicus manu conspecta... dixit, quod esset a-e tactus... et quod iam ipsa manus inciperet sibi arescere.
AGZ XVI p. 43 (a. 1467) : ponimus terminos super feriam terciam ... racione a-is pestifere nunc vigentis.
IANIC. p. 50 v. 159: ut faveat nobis tellus, faveatis et undae, a-is, heu! victi pestilitate sumus. Fortasse eodem sensu
KsgLub p. 56 (a. 1452) : eundem diem ... propter malum a-em transferimus.
V. coś,co znajduje się w górze; id quod supra est.
I. w heraldyce: przestrzeń nad tarczą; in describendis insignibus nobilium: spatium super scutum
StPPP II p. 537 (a. 1444) : et in a-e scuti galea et in eius summitate manus similiter cum gladio euaginato.
2. piętro (budynku); tabulatum, contignatio
ArPrawn I p. 85 (a. 1523) : Iudei nullas testitudines in circulo Poznaniensi ... nec etiam habitationes seu cameras clausas neque a-a alias «przetrow» ipsis ibidem in circulo ordinare et convenire debebunt.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)