General
Full Entry
More

ABNEGO

Grammar
  • Formsabnego
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -are, -avi, -atum
Meaning Outline
  • I.
    • 1. i. q. negare.
    • 2. recusare.
  • II. renuntiare alicui rei, respuere aliquam rem
  • III. eccl.+ se (ipsum) suam voluntatem in agendo deponere.
  • IV. alienum reddere aliquem
  • V. iur.
    • 1. infitias ire se pecuniam vel rem aliquam ab aliquo recepisse
    • 2. litteras vel nomen eis subscriptum rata esse negare
      • a. + litteram, manum
      • b. + se a littera
    • 3. renuntiare iuri vel actioni.
      • a. + (se) alicui rei
      • b. + aliquid
      • c.
      • d. + se alicuius rei
      • e. dep.+ ab aliqua re
      • f.

Pełne hasło

AB-NEGO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • BJ.
I.
1. przeczyć czemuś, mówić, że nie; i. q. negare.
N. constr.
:
a. c. acc.
ArPrawn X p. 442 (a. 1415) : dnus Nicolaus adv. proposita Ursule eciam simpliciter a-vit.
b. sq. acc. c. inf.
AKapSąd III p. 27 (a. 1466) : a-vit se fore Nicolaum de Sambyno.
c. sq. quod
StPPP IX p. 85 (a. 1469) : si velles mihi hoc a-re, quod huic inscripcioni non assensisti
.
2. odmawiać; recusare.
N. constr. c. dat.
AGZ XVI p. 412 (a. 1491) : procurator dom. Ieronimi actoris recognovit se haud a-sse satisdationi inscripte super proposicionem.
II. zapierać się czegoś, wyrzekać; renuntiare alicui rei, respuere aliquam rem (fidem, religionem Christianam, schisma, haeresim, decantationes).
Constr. :
a. aliquid
GALL p. 395 : saepe tamen principes eorum a duce Poloniensi proelio superati ad baptismum confugerunt itemque collectis viribus fidem Christianam a-ntes contra Christianos bellum denuo paraverunt.
AKapSąd II p. 554 (a. 1446) : iuravit in forma debita a-ns amplius omnes decantationes et nolens dyabolicas fraudes sequi.
DŁUG. Hist. III p. 43 : papa nuntios ad regem Russiae pro a-ndo schismate mittit.
b. alicui rei
GALL p. 399 : (Mesco ) errori gentilium a-vit seque gremio matris ecclesiae counivit.
c. aliquem
MPH II p. 16 (a. 1143-1145): Christum solo quidem nomine confitetur, factis autem penitus a-at.
III. eccl. t. t. se (ipsum) zaprzeć się siebie, swojej woli; suam voluntatem in agendo deponere.
IV. trans. odwodzić, oddalać, odstręczać; alienum reddere aliquem
Tom. XIII p. 70 (a. 1531) : ille autem autor ... fallit, qui nos a patre nostro a-at.
V. iur. t. t.
1. zapierać się, przeczyć jakoby się wzięło od kogoś pieniądze lub rzecz jakąś; infitias ire se pecuniam vel rem aliquam ab aliquo recepisse
TPaw IV p. 725 (a. 1399) : Clemens ... contra Luchnam ... pro quodam de bito, videlicet tres marcis dixit se nichil hahere in omnino et a-vit.
AGZ XI p. 227 (a. 1443) : quia sibi easdem pecunias dedit fur ad servandum et ipse easdem a-vit alias «zaprzyalsye».
Ib. XVII p. 116 (a. 1474) : nobil. Iohannes de Darovicze ... fideiussit quinque peccora a-ta alias «zaprzane» eciam in duabus septimanis statuere.
N. locut.
summam przeczyć wysokości sumy (pożyczonej pod zastaw); negare se talem summam (pignore dato) recepisse
ArPrawn V p. 101 (a. 1440) : de summa super pignore a-nda (cf.contextum ).
2. stwierdzić, że dokument lub podpis jest nieważny lub nieautentyczny; litteras vel nomen eis subscriptum rata esse negare
a. litteram, manum
ArPrawn X p. 247 (a. 1408) : debebat dari sentencia super litteris, a quibus dne adversarie ... recesserunt et a-erunt easdem.
TPaw VII p. 112 (a. 1419) : a-vit coram nobis litteram obligatoriam domino Nalancz, ita quod eadem littera, si inveniretur, nihil debet fieri ex ea.
AGZ XIV p. 175 (a. 1445) : Schachno «prziganil» literam obligatoriam et Iohannes Petri dixit: domini, ex quo a-vit (v. l. infamavit) literam, paratus sum sustentare literam.
ARect I p. 228 (a. 1486) : Iacobus ... manum suam propriam (in littera obligatoria sc. ) coram domino a-uit.
b. se a littera
AGZ XIV p. 19 (a. 1440) : Calef a-vit se a predicta littera et asseruit, quod non sit suum sigillum.
3. zrzec się jakiegoś prawa (do rzeczy lub czynności); renuntiare iuri vel actioni.
a. (se) alicui rei
DokSul p. 347 (a. 1341) : duos laneos ... resignavimus domino abbati ... a-ntes et renunciantes omni iuri et actioni.
DyplMog p. 60 (a. 1354) : omni quaestioni ... totaliter a-ns et … renuntians.
KsgMaz I p. 42 (a. 1405) : se partibus ipsos concernentibus in Karwowo coram iudicio a-erunt.
b. aliquid
AGZ VIII p. 26 (a. 1388) : promittens, quod nunquam amplius dictam advocaciam ... vellet impetere ... sed ... omnem actionem a-ret.
Ib. III p. 199 (a. 1428) : maternalia et patrimonium totaliter a-ns.
c. sq. acc. c. inf.
ArPrawn V p. 426 (a. 1394) : a-vit se recipere suum dotalicium.
d. se alicuius rei
ZabDziej II p. 356 (a. 1486) : dnus Bartholomeus ... iurium suorum, si que habet ... a-vit se et liti cessit.
e. dep. ab aliqua re
ZabDziej I p. 136 (a. 1497) : a-tus est Adam ab hereditate prefata.
f. sq. quia
StPPP XII p. 213 (a. 1546) : omnes iste partes a-ant se, quia ibi nihil habent et facta est eis totalis solucio.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)