- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- L.
- A.
- Ha.
- N.
I.
propr.
1.
abstr.
sterczenie, wystawanie, wy-
sunięcie (ponad coś); prominentia, excursus.
N. constr. sq.
in
c.
acc.
FormJ p. 100 : dentes ... tui recto ordine absque e-a unius in alium ... elucescunt.
2.
concr. (de ipsis rebus eminentibus) wzniesienie, wyniosłość, wyżyna, szczyt; exstantia, celsitudo, locus excelsus, editus, cacumen, culmen
(v. gr. montium, turris, uberis). Occ.
a.
obszar nad górnym biegiem rzek, potoków, zwany wierzchowiną; regio, quae superiori fluminum, rivorum cursui adiacet
AGZ XVI p. 255 (a. 1494) : sub intromissione in villam suam ... cum ... piscinis, cum utroque littore fluvii San, cum silvis et earum e-iis alias «z wyrszchowyny» et singulatim que tendunt ad fluvium Woysko.
b.
nodosa
sęk;
explicat
GŁOG. Alex. I fol. F IIb : vertex vocatur aliquando nodosus vel nodosa e-a, que ad modum verticis apparet in ligno ... lignum curuum et verticibus plenum (e Vlg. Sap. 13, 13 ).
N. locut. per meton.
collis, riparum, turrium, i. q. collis eminens, altus, editus (
DŁUG. LibBen III
p. 183
)
,
ripae, turres eminentes, altae, excelsae (
VITELO Persp.
p. 164
;
CodEp II
p. 46, a. 1411
;;
Tom. I
p. 44, a. 1509)
.
II.
transl.
A.
1.
(de hominibus) godność, znaczenie, powaga, poważanie, szacunek; dignitas, auctoritas, maiestas, praestantia.
Glossa
Pol.
GLb p. 155 : e-a «dostojność» (cf. ib. p. 35).
2.
(de rebus) okazałość, wspaniałość, świetność, wielkość, potęga;
magnificentia, magnitudo, amplitudo (v.
gr. civi-
tatis, dignitatis, rei publicae, scientiarum).
N.
phil. doskonałość; perfectio
BYSTRZ. Log. fol. q IIa : vna substantia secundum ordinem e-e et perfectionis est prior et superior altera et alia est imperfectior et inferior.
B.
1.
wysoka godność, zaszczytne stanowisko, urząd, dostojeństwo; dignitas, fastigium, honor
KodMp II p. 287 (a. 1290) : omnes ...cuiuscunque status et e-e fuerint ... soluere ... sint adstricti.
DokMp IV p. 73 (a. 1342) : omnes ... negotiatores ... cuiuscumque conditionis et e-ae extiterint ... teloneum ... solvere tenebuntur.
Lites II p. 382 (a. 1343) : cuiuscunque status, condicionis aut e-e existat, eciam si regia maiestate prefulgeat.Ita vulgo usque ad saec. XVI. Additur α. archiepiscopalis ( DŁUG. Hist. V p. 68 ) , minor vel maior ( ArLit I p. 96, a. 1449) , praesularis ( DŁUG. Op. p. 18 ). β. praepositorum ( Tom. XVI 1 , p. 11, a. 1534).
C.
iur.
(praec.
pl. ) zwierzchnie prawo własności ziemskiej w ustroju feudalnym, prawo własności w ogóle, własność zwierzchnia; in iure feodali superior auctoritas fundi, ius dominii, dominium, proprietas
CorpJP IV p. 175 (a. 1525) : illi principi Alberto ... terras, civitates, oppida et arces ... in ... feudum ... damus ... cum omnibus et singulis e-iis, iuribus et pertinentiis universis.
Dogiel I p. 584 (a. 1526) : illis principibus et eorum haeredibus masculis arces et oppida praedicta ... cum omnibus et singulis ... fructibus, libertatibus, e-iis, censibus, proventibus, juribus et pertinentiis universis ... tenenda ... dedimus.Ita saepius. Ad rem cf. Bardach, Historia państwa i prawa I p. 293.