Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ELECTIO

Gramatyka
  • Formyelectio, eleccio, elleccio
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -onis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzaj
Znaczenia
  • I.
    • A. actio eligendi,deligendi, distinguendi, quis ex pluribus eligatur, interdum fere i. q. potestas eligendi.
    • B.
      • 1. actio eligendi, deligendi (abs. vel sq. gen. obi.)
        • a. phil. deliberatio
        • b. nummorum spectatio
          • α. + vas electionis i. q. electum
          • β. + sub electione (e pod brakiem) selectione facta
          • γ. + tres electiones tres a pluribus res, quae alicui deli gendae proponuntur
          • δ. + temporum electiones temporum (ad rem perpetrandam) commodissimorum per prodigiorum observationem captatio
      • 2. res quaedam selectae, exempla
  • II. vectigal,tributum

Pełne hasło

ELECTIO s. ELECCIO s. ELLECCIO, -onis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • L.
  • A.
  • N.
I.
A. hominum (praec. episcoporum et regum): wybieranie,wybór,elekcja, czasem także prawo wybierania; actio eligendi,deligendi, distinguendi, quis ex pluribus eligatur, interdum fere i. q. potestas eligendi.
Iuncturae selectae
electionem agere (de aliquo: DŁUG. Hist. IV p. 168 et saepius), celebrare ( AConst p. 26, a. 1248 et saepius) expedire ( DŁUG. Hist. II p. 421 ), facere (de aliquo infra 27 et saepius), tenere ( DŁUG. Hist. II p. 147 et saepius).
Constr.
a. abs. b. sq. gen. subi. c. sq. ad :
DokMp II p. 316 (a. 1439) : e-is de nobis ad ... ecclesiam Gneznensem factae.
Ita saepius. d. sq. de supra 27 et passim. e. sq. in c. acc.
KodMp IV p. 356 (a. 1440) : e-is nostre in regem Hungarie.
B. rerum
1. wybieranie, wybór; actio eligendi, deligendi (abs. vel sq. gen. obi. ).
Praec.
a. phil.
BYSTRZ. Top. fol. V IIIb : e-o est duobus bonis propositis vnius ante alterum preacceptio.
WROCŁ. Epit. fol. b VIb : agens determinat se ad aliquid agendum per liberam e-em, que est actus voluntatis et intellectus.
Ita passim. Occ. fere i. q. namysł, rozwaga; deliberatio
STOB. Aret. fol. g Ia : qui alterum ledit ob iram ... sine e-e, hoc est sine antecedente deliberatione, iniuriam facit.
Ib. infra solum ille sit iniustus, qui nocet e-e et pari modo: ille iustus, qui ius agit e-e.
b. brakowanie, sprawdzanie zawartości kruszcu w monecie; nummorum spectatio
APozn II p. 187 (a. 1487) : canonici ... circa solucionem nos multipliciter gravabant, tam in e-e monete, quam eciam in computo et repentina huiusmodi census exactione.
Cf. ELECTOR Ib ELIGO I I.
Locut.
α. vas electionis (e Vlg. Act. 9, 15) naczynie wybrane; i. q. electum (transl. de B VMaria).
β. sub electione (e Pol. pod brakiem) dokonawszy wyboru; selectione facta
PP III p. 223 (a. 1452) : Hannus ... hoc lignum debet sibi Laurentio presentare in Gdansko ... sub e-e, alias «pod brakiem».
γ. tres electiones trzy rzeczy do wyboru; tres a pluribus res, quae alicui deli gendae proponuntur
ŁASKI ComPriv fol. 207b : qui ... pro ... furto inculpantur ... non possunt se per iuramenta sua expurgare; tres tamen habent e-es: aut candens ... portare ferrum, aut eqs.
δ. temporum electiones wybieranie szczęśliwego (tzw. nieferalnego) momentu (dla dokonania jakiejś czynności); temporum (ad rem perpetrandam) commodissimorum per prodigiorum observationem captatio
ConcPol VI p. 312 (a. 1593) : sub paenarum gravissimarum animadversione ... in eos, qui... in cuiusvis rei institutione negociive actione temporum e-es, animalium aut avium occursum et voces observantes suscipiendi operis felicitatem augurarentur.
2. wybór, zestaw wybranych rzeczy; res quaedam selectae, exempla
Visit. p. 691 (a. 1557) : sunt depicti omnes reges ... Poloniae cum summaria e-e omnium chronicarum rerum ab se gestarum.
II. cum voce collectionis (cf. s. v. III 1) confundi videtur: podatek, danina; vectigal,tributum
TPaw I p. 17 (a. 1502) : Nicolaus ... quitatus est de sexaginta ... marcis de e-e civili Radomiensi, quas in thesaurum dedit (nisi leg. exactione).
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)