Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DEVOVEO

Gramatyka
  • Formydevoveo
  • Etymologia ap. nos perraro ante saec. XV—XVI.
  • Odmiana -ere, -vi, -tum
Znaczenia
  • I.
    • 1. vovere, praec.
    • 2. commendare, committere.
  • II.
    • 1. sollemniter polliceri, spondere, praec. votum facere
    • 2. solemniter respuere, abiurare aliquid
    • 3. exsecrari (saec. XVI). ]Occ. refl. zaklinać się; obtestari

Pełne hasło

DEVOVEO, -ere, -vi, -tum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • L.
(ap. nos perraro ante saec. XV—XVI).
I.
1. poświęcać, przeznaczać na ofiarę, składać w ofierze; vovere, praec. aliquem (vel refl. ) diis, inferis.
Item
caput alicuius (hosti communi DŁUG. Hist. II
p. 163) ;
simili sensu aliquem excidio (
Tom. VI p. 275, a. 1523).
N. refl. ap.
DŁUG. voluntariis periculis (
Op. p. 270 ), ad extremum certamen (
Hist. IV p. 423 ).
Occ. sq. inf.:
ib. I p. 92 : quisque ... perniciem sibi accidere perprius imprecatur et d-et, si etc.
2. powierzać, polecać; commendare, committere.
N. gratiae alicuius (
MIECH. Chr. p. 252 ; ;
et ad vota:
Tom. IV
p. 222, a. 1517). Item se paratum ad omnia
(syn. offerre:
AAlex p. 321,
a. 1503). 3. ofiarowywać, przeznaczać (dla kogoś lub na jakiś cel); destinare, offerre, v. gr. donationes ecclesiae
(syn. conferre:
KodWp I
p. 46, saec. XIII). Occ. aliquem sibi pro rege
(i. sollemniter eligere DŁUG. Hist. V p. 265).
Locut.
α. animos ad vincendum
postanawiać walczyć do zwycięstwa; i. q. vitam victoriae (
DŁUG. Hist. I
p. 76) .
β. corpus humi (
KodUJ IV p. 9, a.
1502 ).
Refl. et pass. : poświęcać się, oddawać; se dedere, praec. Domino
oddać się służbie Bożej (w zakonie); vitam religiosam inire (
KodWp II
p. 72, a. 1239 ;
simili sensu religioni:
ZabDziej III p. 258,
a. 1493). Cf. DEVOTUS II b.
Praeterea daemoniis (
DŁUG. Hist. I p. 297)
item studiis (
IANIC.
p. 34, v. 21 ).
II.
1. uroczyście obiecywać, przyrzekać, zwł. ślubować; sollemniter polliceri, spondere, praec. votum facere KodPol III
p. 5 (saec. XII med.) : ecclesiam in honorem ... beati Joannis Baptistae ... iam dudum me constructurum d-veram.
DŁUG. LibBen II
p. 561 : quam ecclesiam se d-verat muro fabricaturum.
Ita passim saec. XV—XVI. Simili sensu refl. DŁUG. Op.
p. 65 : quam ecclesiam ab aliorum tyrannide ... tutandam iureiurando se d-verat.
Id. Hist. I p. 367 : qui ... in eius episcopi se necem d-verant.
Ib. V p. 500 : Mathiam Hungariae regem ... speciali se litera ... in bellum huiusmodi d-visse.
Item pass.
Tom. II
p. 102 (a. 1512) : hostes in perniciem christianitatis d-tos.
Additur sacramento (
DŁUG. Hist. IV p. 252 ; ; Tom. II
p. 183, a. 1513) , iureiurando
( ), item clamorosis vocibus (
DŁUG. Hist. I
p. 199). N. aliquem liminibus, ad limina (ecclesiam) sancti
złożyć (w imieniu chorego, zwł. dziecka) ślub odwiedzenia kościoła jakiegoś świętego; nomine aegroti (praec. infantis)votum facere ecclesiam alicuius sancti visitandi ChrHP
p. 510 : pueri ... in infirmitate sua eius (s. Stephani ) liminibus d-bantur.
KodMp IV
p. 421 (a. 1443) : in minori... etate nostra desperati de vita cum essemus, ad ecclesiam ...B. Mariae Virginis in Gdow d-ti vitam recepimus.
DŁUG. Op.
p. 322 : quamprimum ... ad limina sanctae Kunegundis fuit d-tus, continuo ab omni dolore liberatus etc.
N. se illuc
(ad imaginem BV Mariae) cum oblationibus d-re (
SSrSil I p. 299,
saec. XV ex.) .
Constr. a.
sq. acc. , v. gr. votum visitandi ecclesiam (
DŁUG. Op.
p. 162) , auxilia contra aliquem (
id. Hist. III p. 108 ).
N. sq. acc. gerundivi (
cf. —16). b.
sq. in
c. acc. (cf. supra 17). c.
sq. inf. d.
sq. acc. c. inf. (cf. et saepius). Cf. Th.
V 1, 881, 45 sq. e.
sq. quod
: Tom. II
p. 183 (a. 1513) : de Turco edocti sumus sacramento suo d-isse, quod etc.
Cf. Th.
V 1, 881, 47 sq.
2. wyrzekać się czegoś uroczyście, zarzekać się; solemniter respuere, abiurare aliquid
Ztschr. LXXI p. 186 (a. 1316) : isti omnes d-bant minas facere in posterum circa collum.
KsgRachKr
II p. 53 (a. 1383) : Nicolaus ... in pura fide sua erecto digito suo coram consilio et sub pena ... colli d-vit ludos taxillorum.
3. wyklinać, przeklinać; exsecrari (saec. XVI). ]Occ. refl. zaklinać się; obtestari DŁUG. Op.
p. 283 : sorore pollicente et diris se d-nte, si praevaricaretur, obsecrationibus.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)