Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DELECTUS-1

Gramatyka
  • Formydelectus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -us
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I.
    • 1. actus vel facultas eligendi. Occ. dobór; optimi cuiusque lectio
      • α.
      • β. + sine delectu sine discrimine, nullius (rei) ratione habita
    • 2. + verborum elocutio (saec. XVI).
  • II.
    • 1. milit. militum dilectus
    • 2. studium

Pełne hasło

DELECTUS, -us m.
  • F.
  • Th.
  • S.
  • L.
I.
1. wybór, możność wyboru; actus vel facultas eligendi. Occ. dobór; optimi cuiusque lectio
CorpJP III p. 336 (a. 1516) : id ... intelligentes commodius fieri non posse quam clarorum et nobilium virorum in ... ecclesiis cathedralibus praestantia et d-u (cf. StCrac p. 57).
Tom. VI p. 202 (a. 1523) : quibus privilegiis d-um facere soleant in iis, quos ad ordinem suum asciscunt.
Constr.
a. sq. gen. subi. b. sq. gen. obi.
Praec. in iuncturis
α. delectum habere; simili sensu facere cf. supra 232,55.
β. sine delectu bez różnicy,bez wyjątku, bez względu; sine discrimine, nullius (rei) ratione habita
KADŁUB. p. 217 : omnes invicem sine omni d-u promiscua sese cede interimunt (cf. ChrMP p. 542).
Ita saepius saec. XIII—XVI.
Syn.
absque discrimine ( CracImpr p. 199, a. 1542) , sine ordine ( Tom. XIV p. 805, a. 1532) , universaliter ( ib. IX p. 230, a. 1527).
Additur gen.
MPH II p. 804 (saec. XIII) : populum sine d-u etatis et sexus interficiunt.
DŁUG. Hist. IV p. 599 : inebriare omnes curat sine d-u personarum.
Cf. etiam Tom. V p. 194 (a. 1520).
2. verborum dobór wyrazów, sposób wysłowienia; elocutio (saec. XVI).
II. fungitur vice vocis dilectus
1. milit. : pobór, zaciąg; militum dilectus
DŁUG. Hist. I p. 74 : d-us agerent et vocarent quoslibet ad arma.
Ib. p. 328 : Boleslaus in expeditionem... iturus ex omnibus ... terris d-um agit.
Ita passim saec. XV—XVI.
Praec. in locut.
delectum agere, cf. et 21, facere ( Tom. IV p. 140, a. 1517 et saepius), habere ( DŁUG. Hist. I p. 179 ; Tom. IV p. 139, a. 1517). ; Meton. zaciągnięte wojsko, oddziały; copiae
Tom. I p. 228 (a. 1511) : Tartari ... aliquo d-u hominum incursionem facere conabuntur.
Ib. III p. 123 (a. 1514) : quedam nostra presidia quendam d-um aulicorum ducis Moscoviensis feliciter profligavere.
Cf. etiam CorpJP III p. 590 (a. 1520) .
2. oddanie, zamiłowanie; studium
FormJ p. 23 : uberiore d-u (v. l. delictu) intendere defensioni rei publice.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)