- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- B.
- A.
- H.
- N.
I.
doprowadzić do końca, wykończyć, dopełnić;
ad finem perducere, conficere, perficere.
Syn.
complere (
AKapSąd III
p. 125, a. 1508).
Opp.
coepisse (
ArHist XII
p. 338, a. 1411
;
DŁUG. Hist. IV
p. 566
)
, inchoare (
Lites II
p. 109,
a. 1259
;
DŁUG. Hist. I
p. 91
), incipere (
ZabDziej III
p. 42, a. 1490
;
AKapSąd III
p. 265,
a. 1499).
a.
concr.
,
praec. aedificium sim.
Syn.
aedificare (
DŁUG. Hist. II
p. 369
)
, construere
(
ib. I
p. 190
).
N.
librum
napisać; conscribere
MARTIN. OP. Chr. p. 253 : leges condidit et c-uit libros scilicet Codicem et Digestum Iustinianus.
b.
abstr.
,
v.
gr. opus, negotiumsim. (additur effectu:
ArHist XII
p. 338, a. 1411)
.
Item
divina officia (
PommUrk VI
p. 189, a. 1323)
,
verba (
ZabDziej III
p. 124, a. 1491
:
iuxta votum et verba inter eos c-ta)
, felix martyrium (
DŁUG. Op.
p. 345,
item felici martyrio consummatus:
BRUNO Qfr
p. 428
;
DŁUG. Op.
p. 347
)
;, finem vitae suae (
MPH III
p. 692, saec. XV).
N.
sententiam
wydać ostateczny wyrok; sententiam ultimam ferre
MARTIN. OP. Serm. fol. 4a : videbunt Filium Dei sententiam c-ntem.
Inde sensu latiore:
rozstrzygnąć; decidere
KodMp III p. 127 (a. 1359) : causas autem omnes ac crimina omnia ... scultetus iudicabit, c-bit, condemnabit, puniet.
DŁUG. Hist. IV p. 566 : res inter illos dudum armis agi coepta est, et sine dubio in partem alteram (v. l. alterutram) c-ta.Pass. dopełnić się, wypełnić; compleri (de tempore: expleri).
N. glossam Pol.
ArLit III p. 108 (saec. XV) : c-ta sunt «dokonało sya».
II.
doprowadzić do doskonałości; ad summum
perducere.
N.
valetudinem
odzyskać w pełni zdrowie; plenam valetudinem recuperare
Tom. X p. 347 (a. 1528) : cum ... primae valetudini ... fuero restitutus, ad quam recuperandam c-ndamque ... nihil restet amplius quam etc.Pass. osiągnąć szczyt; ad summum rei gradum pervenire.
N. locut.
in salutem perennem
osiągnąć szczęśliwość wieczną; felicitatem aeternam assequi
DŁUG. Op. p. 183 : Iacobo de Senno ... Iohannes Longini ... reverentiam et in salutem perennem ... feliciter dirigi, perfrui et c-ri.
III.
iur.
t.t.
1.
uprawomocnić, zatwierdzić, nadać moc urzędową; confirmare, ratum facere
KodWp II p. 473 (a. 1335) : fuerunt placitata et finaliter c-ta ... omnia infrascripta.
ArHist V p. 434 (a. 1460) : licet episcopus predictam fraternitatem ratificaverit, approbaverit et c-verit.
*Dogiel IV p. 304 (a. 1541) : promissio ... regiis litteris, jure, liberalitate ... fulcitis est munita et c-ta.
Praec.
pacem, concordiam
sim.
Lites II p. 376 (a. 1343) : super quibus terris est concordia huiusmodi c-ta.
Ib. concordiam initam et feliciter c-tam cum ... magistro et fratribus (cf. KodPol I p. 192; Dogiel IV p. 70).
AKapSąd I p. 44, (a. 1436) : ad c-ndam pacem ... venire.
Item
foedus (
DŁUG. Hist. IV
p. 129,
additur conclusione finali
ib. V
p. 651
)
, tractatum (
ib. IV
p. 107
), compositionem (factis:
ZabDziej II
p. 580,
a. 1489)
, condictamen (
ib. III
p. 105, a. 1491)
,
immo affinitatem cum aliquo (
DŁUG. Hist. IV p. 129, ib.
p. 324
)
.
2.
wprowadzić w życie, doprowadzić do skutku, urzeczywistnić; ad effectum perducere, perficere,
v. gr.
litteram iudicis (
KsgGrWp II
p. 256,
a. 1397)
, locationem villae (
KodKKr I
p. 296,
a. 1363
; item
hereditatem :
KodMp II p. 274, a. 1330 : si vero non locauerit villam scultetus ... de ipsa ... cedat, alium substituendo scultetum, qui eandem hereditatem plenarie c-re poterit et locare).
3.
limites
wyznaczyć, określić, ustalić; designare, definire, statuere
KodMp IV p. 455 (a. 1446) : c-ti, finiti et completi sunt limites et granicies in presencia ... succamerarij ... inter villas ... hoc ... modo.
CodEp I 2, p. 179 (a. 1457) : saepius ad id terminandum Cruciferi moniti ... nunquam volebant eosdem c-re limites (cf. supra limites ... inter regnum et ordinem debebant distingui).Ita saepius saec. XV.
Dogiel I p. 415 (a. 1475) : bona ... et possessiones, de quibus summa taxae ... exigi ... possit, plene c-re, integre et perfecte ostendere ... et assignare ... praefatae ... virgini Sophiae.
ArPrawn V p. 141 (saec. XV) : si succamerarius ... duas ... hereditates limitaverit et c-verit.
4.
eccl.
t.t.
matrimonium, copulam
sim.: dopełnić małżeństwa; inire, experiri
PrPol p. 62 (a. 1410) : cum quo matrimonium contraxit et copulam in facie Ecclesie recepit et carnali copulacione c-vit.
ArHist V p. 97 (a. 1411) : Katherina ... cum Martino ... sponsalia contraxit et carnali copula c-uit.
Ib. p. 102 (a. 1441) : matrimonium realiter c-re.
AKapSąd III p. 9 (a. 1453) : nisi ... matrimonium cum ... Hedvigi c-ret.Ita passim saec. XV—XVI.
Constr.
a.
sq.
cum
cf.
sq.
b.
sq.
inter :
DŁUG. Hist. III p. 451 : de c-ndo matrimonio inter ... Hedvigim et Wilhelmum.
N.
in facie Ecclesiae (publice)
zawrzeć małżeństwo wobec władzy kościelnej; matrimonium coram sacerdote, cui id iuris competit, contrahere
ArHist V p. 96 (a. 1411) : petens ipsam adiudicari in vxorem et ad c-ndum copulam in facie Ecclesie conpelli.
AKapSąd II p. 120 (a. 1440) : ne huiusmodi matrimonium in facie Ecclesie c-retur.Ita saepius saec. XV—XVI.
Item
sponsalia :
ArHist V p. 127 (a. 1455) : publice ... sponsalia c-re in facie Ecclesie.Simili sensu aliquem in maritum :
ZabDziej III p. 337 (a. 1494) : Dorothea ... petit ... sibi ... Martinum in maritum in facie Ecclesie copulari, c-ri et contrahi.
N. sensu latius translato
nequitiam
(
AKapSąd II
p. 606, a. 1472
:
meretrices... servat, suam nequiciam c-ndo cum eisdem)
, divortium
(
ZabDziej III p. 196, a. 1492 : petens divortium in parte c-ri).
IV.
fungitur vice verbi
consumere
(cf. infra 1136, 33 sqq.)
1.
spożyć; comedere
AKapSąd III p. 78 (a. 1501) : nescit, an ipsam Hostiam c-vit.
2.
zniszczyć; conficere, delere
PP II p. 78 (a. 1450) : quod ciuitas nostra ... per ignis voraginem sit c-ta.
DŁUG. Op. p. 87 : quoniam salubriter monentem audire contempsit, iuxta Iob vaticinium stultitia c-tus interiit (alluditur ad Vlg. Iob 36,12 ).
Item:
zabić; interimere
ib. p. 69 : s. Stanislaus glorifico et glorioso martyrio, humanis quidem manibus, sed ferina mente ... dum annum prope quinquagesimum ageret, c-tus est, et per mortem etc.Cf. Th. IV 604, 21 sqq.