Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONSOLATIO

Gramatyka
  • Formyconsolatio, consolacio
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -onis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I.
    • A. abstr.
      • 1. actus consolandi, solatium.
      • 2. voluptas
    • B. concr.
      • 1. donum consolandi gratia alicui tributum, donum, subsidium, auxilium
        • a. pecuniarum distributio extraordinaria, canonicis sim. tribuenda
        • b. dos, donum nuptiale
      • 2. compensatio, praemium, merces
      • 3. subsidium
  • II.
    • 1. gaudium, laetitia
    • 2. lusus
  • III. gratia, misericordia?

Pełne hasło

CONSOLATIO s. CONSOLACIO, -onis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • A.
  • N.
I.
A. abstr.
1. pociecha, pocieszenie; actus consolandi, solatium. Abundat consolationis gaudimonium ( CodVit p. 377, a. 1416).
Iuxta ponitur
gaudium ( KodWp II p. 553, a. 1343 ; cf. Lites II p. 381 ) , gratia ( *KodMp I p. 81, a. 1263).
N. inscriptionem operis Boethii
De consolatione philosophiae ( AKapSąd II p. 116, a. 1440 ; GŁOG. Alex. II fol. N 7b).
2. przyjemność; voluptas
NIC. BŁ. Tract. fol. 78a : sancta patrum auctoritas permittit tamen diebus celebribus ... in missa ... aliquas fieri c-es, videlicet consonantias, que melodiam faciunt.
B. concr.
1. pocieszenie w formie daru, dar, wsparcie, pomoc; donum consolandi gratia alicui tributum, donum, subsidium, auxilium
KodWp II p. 20 (a. 1289) : nos ... tantorum beneficiorum memores, volentes sibi et suis posteris ... in aliquo c-is munere respondere, hereditates ipsius ... absolvimus ... ab omni expedicione etc.
LhnUrk II p. 302 (a. 1321) : digne ... eis nostre liberalitatis dextram aperimus, quorum frequentibus c-bus adiuvamur.
CodSil V p. 76 (a. 1340) : unum parvum denarium pro c-e pauperum de beat erogare.
ArHist VI p. 47 (a. 1474) : regi eunti ad expedicionem generalem ... in subsidium pro c-e XXti marcas dandum consignaverunt.
Ita saepe. Praec.
a. nadzwyczajny podział pieniędzy między kanoników itp. ; pecuniarum distributio extraordinaria, canonicis sim. tribuenda
KodUJ III p. 151 (a. 1490) : ego N. iuro ... quod ... statutum de almucio, cappa et c-e vicariorum ... volo servare.
StCrac p. 140 (a. 1590) : domini capitulares inter caeteras mensae suae capitularis impensas ac distributas ordinarias illi, quae in c-em post rationem factam fieri consuevit, modum praescribere volentes.
StKapWł p. 107 (a. 1599) : c-es vero pro festis solennioribus iuxta veterem consuetudinem pro ratione proventuum anni currentis in capitulo distribuantur.
Ita saepius.
b. posag, wiano; dos, donum nuptiale
ZabDziej III p. 443 (a. 1497) : recepta c-e certa post uxorem illam c-em dilapidavit, dispersit et perlusit taxillis.
Ib.
p. 494 (a. 1498) : cum qua ... actrice dictus reus habuit c-em nuptialem consuetam inter coniugatos et casu, quo subsequetur divorcium, petit compelli ad restituendum ablata, donata et possessa.
2. wynagrodzenie, nagroda, zapłata; compensatio, praemium, merces
PrzywKr p. 7 (a. 1360) : dominum Johannem et eius posteros pro c-e speciali hac volumus libertate gaudere.
Ztschr. IX p. 157 (a. 1468) : VI grossos recepit magister Jost pro c-e.
ZabDziej III p. 158 (a. 1491) : procurator ... ex c-e sibi impensa onus cause reasumsit.
Ita saepe.
Syn.
pensio ( ArPrawn V p. 540, saec. XV) , recompensa ( KodUJ IV p. 109, a. 1531).
N.
constr. sq. ab :
ArHist VIII p. 335 (a. 1499) : volunt aduc permanere milites usque ad c-em a vestra s. maiestate et informationem.
3. zasiłek pieniężny; subsidium
ArLit I p. 15 (a. 1421) : necessarium est, ut pro c-e communitatis semper aliqua pecunia propter emergentes necessitates communitatis habeatur.
II.
1. radość, zadowolenie; gaudium, laetitia
KodWp II p. 626 (a. 1349) : ut ... mutua participatione omnium equaliter tribulationum et c-um fraterna fruantur karitate.
KodMp III p. 146 (a. 1361) : ipsam Wieliczka urbem iure dotamus, quo ... gaudere valeat ... pro sua et incolarum ... c-e speciali.
AKapSąd II p. 13 (a. 1415) : Deus vos conservare dignetur incolumem ... pro mea c-e peciali.
2. zabawa, rozrywka; lusus
RFil XXIV p. 351 (a. 1434) : c-es dissolutas «crotofilamy rospustimy».
III. (sensu non satis certo) laska, miłosierdzie? gratia, misericordia?
ArPrawn I p. 219 (saec. XV) : quia c-is vestre secundum multitudinem motus cohercentes conceptam in me ultionem misericorditer distulistis.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)