Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONCEPTUS

Gramatyka
  • Formyconceptus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -us
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I.
    • 1. abstr.
      • a. actus assumendi, acceptio
      • b. actus fetum concipiendi.
    • 2. concr. fetus.
  • II.
    • 1. + mentis, animae actus cogitandi, cogitatio, mens
    • 2. consilium, cogitatum, propositum
  • III. phil.
    • 1. actus mente concipiendi
    • 2. notio
  • IV.
    • 1. oppidanorum conventus
    • 2. + contemptus

Pełne hasło

CONCEPTUS, -us m.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • B.
  • N.
[acc. pl. conceptos:
StPPP X p. 58 (saec. XV) : pro lacione mentis in conceptos.]
I.
1. abstr.
a. przyjęcie, przybranie; actus assumendi, acceptio
NIC. BŁ. Serm. III p. 117 : BVMaria fuit ... secretior caeteris per humilitatis c-um.
b. poczęcie, zapłodnienie; actus fetum concipiendi.
N.
paternus :
MARTIN. OP. Serm. fol. 160a : a c-u paterno, quia ... de nobili patre concepti sunt.
Cf. CONCIPIO I 3.
2. concr. płód; fetus.
II.
1. mentis, animae et abs. : myślenie, myśl; actus cogitandi, cogitatio, mens
Lites II p. 438 (a. 1409) : semper retinentes in c-u quod [etc. (cf.] DŁUG. Hist. III p. 587).
StPPP X p. 38 (saec. XV) : nec melancolia ad verba accusatoria vestrum occupetis c-um.
ArPrawn V p. 477 (saec. XV exeunte): mentis sue c-um exprimere.
Cf. Th. IV 24, 18 sqq.
N. glossam Pol.
GLb p. 23 : c-us mentis «vmysl dussny».
N.
wyobrażenie, opinia; opinio
SSrSil IX p. 216 (a. 1467) : de te ... c-um bonum semper habuerimus.
Cf. Th. IV 24,, 18 sqq.
2. zamysł, zamiar, chęć; consilium, cogitatum, propositum
ChrMP p. 527 : sed c-us principis antistitem non latuit.
KlQu p. 383 (a. 1375) : c-ui tuo minime resisto.
Ita saepius.
Syn.
consilium ( Tom. I p. 115, a. 1510) , voluntas ( ArPrawn V p. 532, saec. XV).
N.
practicus dotyczący działania; qui ad agendum spectat
WROCŁ. Epit. fol. b IIa : ex intentione et practico c-u artificis.
N. constr. sq.
ad :
DŁUG. Hist. I p. 76 : illis acerrimum ad triumphandum c-um infundens.
N. locut.
in conceptu habere :
KodLit p. 118 (a. 1410) : tiranidem ... nunquam habuimus in c-u.
CodEp II p. 285 (a. 1431) : in mentis c-u habuimus ... quod etc.
Ita saepius.
III. phil. t. t.
1. pojmowanie; actus mente concipiendi
STOB. Sign. fol. a lb : signa earum passionum, quę sunt in anima, id est c-uum seu actuum intelligendi.
BYSTRZ. Log. fol. v Ia : passio anime est quidam c-us abstractus per actum anime a re ad extra.
2. pojęcie; notio
STOB. Sign. fol. a 4a : c-us est obiectum, quod actum intelligendi terminat.
GŁOG. Don. fol. S 6b : c-us abstrahuntur a rebus per intellectum.
Ita saepissime.
Constr.
a. abs.
b. sq. gen.
STOB. Intr. fol. a lb : plures c-us eiusdem rei.
c. sq. de:
GŁOG. ExLog fol. 99a : habere c-um de eo.
BYSTRZ. Log. fol. a Va : habitus vel c-us de tali obiecto.
Additur
mentis ( BYSTRZ. Log. fol. 1 VIIb ; ib. fol. t VIIIa ; GŁOG. ExLog fol. 5a ) ;, mentalis ( BYSTRZ. Log. fol. d IIb ; GIEŁCZ. fol. C 2b). ;
Distinguitur
α. communis:
BYSTRZ. Log. fol. m Ia : vnus c-us communis vniuocus, sed ille non erit genericus.
GŁOG. Don. fol. E 2b : nomen materialiter supponens ... est appellatiue qualitatis, quia sic accipitur sub c-u communi.
β. completus (syn. perfectus):
BYSTRZ. Log. fol. q Ia : in propositione causante c-um completum et perfectum.
Ib. fol. e IIb : illa ... requiruntur in diffinitione ad habendum c-um completum et perfectum.
Opp.
imperfectus:
STOB. Intr. fol. a 3a : tunc esset c-us eius imperfectus, quia inadequatus.
Ib. possit concipi illa quiditas absque modo illo saltem c-u imperfecto illius rei.
γ. correspondens :
BYSTRZ. Log. fol. v IIa : quandocumque c-us correspondens voci vel scripture significat rem ad extra.
δ. denominativus:
STOB. Intr. fol. b 3a : c-us denominatiuus non est vniuocus.
ε. essentialis (
syn. primarius):
BYSTRZ. Log. fol. c IVb : c-us ... enim est primarius et essentialis, quo scilicet intellectus intelligit rem secundum se et quantum ad eius propriam naturam vel quiditatem.
GŁOG. Porph. fol. a IVa : c-us primarius et primus, quo intellectus intendit et intelligit aliquam naturam.
Opp.
accidentalis:
BYSTRZ. Log. fol. c IVb : alius est c-us secundarius et accidentalis.
ζ. finitus :
BYSTRZ. Log. fol. m Ia : ens non dicit c-um finitum, sed dicit c-um prescindentem a finito.
η. obiectivalis :
GIEŁCZ. fol. A2a : note passionum id est c-uum obiectiualium.
θ. proprius:
STOB. Parv. fol. I VIIb : obiectus nostri intellectus pro statu isto, ad quod naturaliter attingere potest, ita quod habeat eius c-um proprium et simplicem, est quiditas rei sensibilis.
Id. Intr. fol. a 3b: si autem esset tantum distinctio in re ... non posset intellectus c-um proprium habere.
ι. realis:
BYSTRZ. Log. fol. d VIb : summendo vniuocum pro eo, quod dicit vnum c-um realem vel ymaginarium.
STOB. Sign. fol. a 4a : ens et eius passiones ... sunt primo diuersa non solum in realitate, sed etiam in c-u reali.
κ. quiditativus:
BYSTRZ. Log. fol. c IIIa : subiectum primum est quod habet c-um quiditatiuum, non inclusum virtualiter in aliquo priore ad scientiam pertinentem.
Id. ParvLog fol. T IIIa: habeo c-um quiditatiuum, cui subordinatur iste terminus ‘homo’.
STOB. Intr. fol. a 3b : accipiendo rationem quiditatiuam pro c-u quiditatiuo.
λ. repraesentativus:
BYSTRZ. Log. fol. c IVb : cuius essentie c-us repraesentatiuus dicitur essentialis.
μ. simplex (opp. complexus):
STOB. Intr. fol. b 3a : c-um autem simpliciter simplicem voco, quo non est resolubilis in plures c-us.
Ib . infra c-um vero simplicem, sed non simpliciter simplicem intelligo, quicumque potest concipi ab intellectu actu simplicis intelligentię.
GŁOG. Porph. fol. s VIb : c-us simplices, qui nec significant verum vel falsum, vt capiendo hominem in prima operatione intellectus absolute.
Opp.
complexus
ib. quidam sunt c-us complexi significantes verum vel falsum vt concipiendo, quod homo est animal vel quod est asinus.
v. specificus:
GŁOG. Anal. fol. 14b : intellectus noster habens diffinitionem subito format c-um specificum.
Cf. ib. fol. 128a-b).
Opp.
genericus cf.
ξ. substantialis :
BYSTRZ. Log. fol. k IVb : c-us substantialis vel quiditas significata ... est eadem.
ο. temporalis:
BYSTRZ. ParvLog fol. N Ib : verbum significet cum tempore per c-us temporales.
π. ultimatus :
BYSTRZ. Log. fol. v IIIb : duplices sunt c-us, quidam sunt c-us vltimati, qui immediate significant res ad extra.
IV. singularia
1. zbiorowisko mieszczan; oppidanorum conventus
GLlw p. 233 : c-us ... «gromada mieyscska, mieyscski gmin».
2. confunditur cum voce contemptus lekceważenie, pogarda
KodLit p. 351 (a. 1431) : quocunque reversi in c-um nostrorum mandatorum non fuerunt.
Cf. CONCEPTIBILIS II.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)