Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COMPATER

Gramatyka
  • Formycompater, conpater
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -tris
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I.
    • 1.
      • a. qui cum aliis aeque pater est (in monasterio)
      • b. vitricus
    • 2. abs.eccl.+ spiritualis
      • a. patrinus cognatione spirituali cum puero baptizato eiusque parentibus atque cum matrina coniunctus
      • b. pueri baptizati pater cognatione spirituali cum patrino matrinaque coniunctus
  • II. amicus, socius, collega

Pełne hasło

COM-PATER s. CONPATER, -tris m.
  • F.
  • Th. (rec.),
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • H.
  • N.
[generis f. cf. infra 47.]
I.
1.
a. współojciec (w zakonie); qui cum aliis aeque pater est (in monasterio)
DOBCZ. Ars fol. b 4b : vel sacerdos sub silentio verba exprimit, vel c-es silentiose respondent.
b. ojczym; vitricus
StPPP IX p. 226 (a. 1531) : c-is alias «oyczyma» sui.
Cf. ib. infra.
2. eccl. t. t. spiritualis et abs. : kum
a. ojciec chrzestny w stosunku do dziecka ochrzczonego i do jego rodziców oraz do matki chrzestnej; patrinus cognatione spirituali cum puero baptizato eiusque parentibus atque cum matrina coniunctus
KodWp II p. 157 (a. 1298) : nos Boleslaus dux Masoviae indulsimus venerabili patri et c-i nostro domino Iacobo secundo ... archiepiscopo Gnesnensi ... ut etc.
StSyn III p. 3 (a. 1320) : c-es et commatres, ut filios suos spirituales ... doceant (cf. Th. III 2024,9 sq. ).
N.
compater reformatus :
KsgMaz I p. 146 (a. 1413) : Iohannes ... c-er reformatus.
Ib. p. 162 (a. 1414) : testes ... primus Stanislaus ... sed c-er reformatus ... 5us ... Stanislaus ... sed c-er et reformatus.
N. definitiones et glossas Pol.
GLcerv p. 504 : c-er, arbiter initiationis, «kmotr, krzesny ociec, kum».
GLb p. 132 : c-er dr qui vel quae levat de sacro fonte «kmotr».
Generis f. : matka chrzestna, kuma; matrina
AGZ XV p. 379 (a. 1499) : da domine Dvbrzynszka c-i mee alium equum.
Cf. etiam supra 44.
b. ojciec dziecka w stosunku do jego rodziców chrzestnych; pueri baptizati pater cognatione spirituali cum patrino matrinaque coniunctus
KodWp I p. 87 (a. 1217) : ego Vlodizlavus magnus dux Polonie, considerata utilitate ... nepotis et c-is mei ducis Henrici [Barbati (Vladislaus Henricum, Henrici Barbati filium, Christianis sacris initiavit]).
Constr. sq. gen. subi.
StPPP VIII p. 21 (a. 1377) : idem c-er est filii mei et non meus.
CodVit p. 690 (a. 1425) : c-es serenissimi principis.
II. przyjaciel, towarzysz; amicus, socius, collega
KsgKaz p. 487 (a. 1399) : dominus advocatus edendo proscriptum dixit ad consulem: c-er, quid facis sic?
CodEp III p. 504 (a. 1431) : magnifice et venerabilis c-er et amice noster karissime (Litterae Vladislai II regis Poloniae ad magistrum Ordinis Cruciferorum ).
Ita saepius.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)