Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COLLOCO

Gramatyka
  • Formycolloco
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I.
    • A. propr.
      • 1. ponere (locare, appendere in aliquo loco)
      • 2. exstruere (aedificium)
      • 3. + locum colonis frequentare
      • 4. condere, instituere.
    • B. transl.
      • 1. + officium in aliquem conferre
      • 2. + pecuniam deponere, locare.
      • 3. legare, conferre ad aliquem
      • 4. constituere
  • II.
    • A. propr.
      • 1. + in aliquo statu in calamitate ponere. Pass. znajdować się, być; exsistere, esse, considere.
      • 2. locare.
    • B. transl.
      • 1. designare, constituere.
      • 2. + feminam (in) matrimonio (-um) alicui uxorem dare.

Pełne hasło

COL-LOCO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • BJ. (s.
  • v.
  • collogo),
  • N.
I. res
A. propr.
1. umieścić (postawić, zawiesić); ponere (locare, appendere in aliquo loco).
Constr.
a. sq. in c. acc. vel abl. b. sq. super.
N. de scripto
StPPP III p. 4 (a. 1532) : compilationem ... sub congruis ... titulis c-vimus.
Pass. znajdować się; situm esse.
N. in imagine
CorpJP IV p. 210 (a. 1526) : motione, in qua regni defensio c-ta existit.
Transfertur eodem sensu ad varia abstr. , v. gr.aliquid in harmonia ( Dogiel I p. 437, a. 1493) , fiduciam in aliquo ( DŁUG. Hist. IV p. 51 ) , facta pro augendo Divino cultu ( KodUJ IV p. 175, a. 1541) , memoriam alicuius rei in benedictione ( ib. I p. 57, a. 1404), multa sim.
2. wybudować, wystawić; exstruere (aedificium).
Syn.
construere ( AGZ VI p. 12, a. 1406) , statuere ( ib. XII p. 49, a. 1438).
3. locum zasiedlić, zaludnić; colonis frequentare
KodKKr I p. 86 (a. 1262) : syluam ... cum pleno dominio extirpandam, c-ndam ac iure perpetuo hereditarie possidendam.
KodWp III p. 194 (a. 1362) : si ... huiusmodi ... mansos nollent ad plenum aut non possent c-re, alias omnes utilitates ... possidebunt.
KodMp IV p. 22 (a. 1388) : loca ... deserta plenitudine hominum c-re.
N. glossam Pol.
AGZ XII p. 93 (a. 1441) : tria area vulgariter «dworzischcza» c-tas (sic! ) vulgariter «osyadle».
N. locut.
in cruda radice założyć na surowym korzeniu tj. od nowa; novum condere
DŁUG. Op. p. 413 : episcopus in cruda radice villam c-ns... Bodzanczin eam vocavit.
N. abs. de colono de agro domini cedente, qui alterum loco suo substituere debebat
ArPrawn VIII p. 97 (a. 1407) : kmeto ... de agris empticijs non vendens nec c-ns recessit.
StPPP II p. 324 (a. 1428) : uxor ... kmetonis ... profugit de agro ... non c-ns eundem agrum juridice iuxta juris formam Tewtunici.
4. założyć, urządzić; condere, instituere.
Syn.
fundare ( APozn I p. 319, a. 1460).
Praec.
civitatem (villam) iure Theutonico (Magdeburgensi) założyć na prawie niemieckim; iure Theutonico, quod dicebatur, constituere
KodWp I p. 286 (a. 1253) : civitatem ... Poznan ... iure Theutunico contulimus c-ndam.
KodMp II p. 124 (a. 1264) : concessimus dictis fratribus locum eundem in iure Theutonico ... c-ndum.
Item
scultetiam: SołtPodh p. 7 (a. 1413). Ita passim.
B. transl.
1. officium in aliquem nadać; conferre
Tom. VI p. 207 (a. 1523) : de ... officio collectorio denarii s. Petri in eum, quem cupimus, c-ndo.
2. pecuniam ulokować, złożyć; deponere, locare.
Constr.
a. sq. in c. acc. b. sq. ad :
Tom. V p. 412 (a. 1521) : contributiones ... ad manus ... thesaurariorum regni comportandas et c-ndas fore.
3. zapisać, nadać; legare, conferre ad aliquem
PommUrk VII p. 343 (a. 1330) : centum marcas ... ad vicariam c-o in ecclesia Sancti Spiritus.
CorpJP III p. 340 (a. 1517) : suas ... fodinas ... in suos haeredes iure haereditario c-bit (cf. IusMet p. 225).
4. wyznaczać; constituere
GALL p. 448 (= 98,3 M.): diem et locum colloquii c-vit.
Praec.
iudicium (ius)
PP III p. 54 (a. 1436) : pecijt banitum iudicium fieri, c-ri et disponi.
AGZ XIV p. 397 (a. 1454) : Nicolaus ... ius c-vit super suos homines.
Ita saepius.
II. homines
A. propr.
1. umieścić; ponere. Pass. znajdować się, być; exsistere, esse, v. gr. in aliquo statu (valetudinis Tom. X p. 443, a. 1528) , in calamitate ( ib.VIII p. 193, a. 1526). Refl.zasiadać; considere.
2. osiedlić, osadzić; locare.
N. glossam Pol.
AGZ XVII p. 59 (a. 1471) : servitium c-re alias «osszadzycz».
Praec. osadników na prawie niemieckim; colonos in agris iure Theutonico, quod vocabatur
KodPol I p. 74 (a. 1254) : in quarum villarum territorio liceat opifices c-re in libertate et jure pleno Novifori.
KodMp IV p. 22 (a. 1388) : incole ... tantum, quantum in Nouo Foro in laneis c-ti soluunt, nobis soluere tenebuntur.
B. transl.
1. mianować, wyznaczyć; designare, constituere.
Constr.
a. sq. in c. acc.
b. sq. ad:
KodWp V p. 85 (a. 1406) : rex ... consiliarios ad discernendum premissa deputauit et ... c-uit.
Cf. Th. III 1643,70.
c. sq. inter.
d. sq. circa:
AKapSąd III p. 4 (a. 1449) : statuere et c-re presbiterum ydoneum circa oraculum.
e. sq. ex:
CorpJP III p. 7 (a. 1506) : capitaneum Marienburgensem maiestas regia c-bit ex indigenis regni.
Praec. wybrać rozjemców; arbitros ponere
AGZ XI p. 226 (a. 1443) : Iohannes ... c-vit alias «possadzyl» ... arbitrum ... nobilem Georgium.
Ib. XIII p. 183 (a. 1445) : Iohannes ... cum ... Petro ... debent liberos arbitros c-re.
Ita saepius. Cf. Th. III 1643,14.
Item
aliquem ad iudicium :
KodWp III p. 718 (a. 1399) : iudices ... de mandato ... Dei gracia regis Polonie ... ad iudicium c-ti.
2. feminam (in) matrimonio (-um) alicui wydać zamąż; uxorem dare.
Item
in sponsam ( Dogiel I p. 118, a. 1512) .
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)