Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COLLIGO-1

Gramatyka
  • Formycolligo, collego, conligo, colligatus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum -i
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. constringere, vincire.
    • 2. compingere, connectere, iungere.
      • α. + arbores colligatae contignatio
      • β. + strues lignorum (roborum) colligatorum (-ta) rates
    • 3. circumvolvere, involvere.
    • 4. alligare, astringere
    • 5. + litteras obsignare
  • II. transl.
    • A.
      • 1. coniungere, adunare, connectere.
      • 2. implicare, involvere
      • 3. irretire, captivum ducere
    • B. + amicitiam coniungere, confirmare

Pełne hasło

1. COL-LIGO s. COLLEGO s. CONLIGO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc. (part.
  • perf.),
  • B.
  • Ha.
  • N.
I. propr.
1. związać, skrępować; constringere, vincire.
Additur
(ad)invicem ( *KodWp II p. 624, a. 1349 ; KodKrak p. 474, a. 1503) , in fasciculum ( Tom. VI p. 320, a. 1523).
2. związać, złączyć, spoić; compingere, connectere, iungere.
N. constr. sq. in
c. abl.
AKapSąd III p. 124 (a. 1508) : margaritas in fasciculo c-tas.
N.
α. arbores colligatae wiązania budynku; contignatio
StPPP XII p. 446 (a. 1508) : caminata situata est super arboribus c-tis alias «na wyanzanyow».
β. strues lignorum (roborum) colligatorum (-ta) tratwa; rates
DyplMog p. 82 (a. 1386) : ligna et strues lignorum c-torum ... per fluvium Vislam libere fluitare valeant.
KsgMaz III p. 28 (a. 1434) : duas struges roborum wlgariter «dwa zachciki» ... c-tas.
Simili sensu
robora colligata
AGZ XIV p. 440 (a. 1455) : vasa salis super robora c-ta alias «na plthi» onerare.
Cf. COLLIGATURA I 1 COLLIGATIO I 1 .
3. owinąć, zawinąć, obwiązać; circumvolvere, involvere.
Constr. abs. vel sq.
in c. abl.
4. przywiązać; alligare, astringere
GALL p. 468 (= 135,23 M.): imperator ... praecepit ... filium comitis super machinas c-ri.
WAPOW. Chr. p. 32 : sarcinas in equos c-re ... moliebantur.
5. litteras zamknąć list; obsignare
Tom. XII p. 77 (a. 1530) : litteras c-tas sub hoc signo ... m(aiesta)tibus eorum offeres.
II. transl.
A.
1. jednoczyć, zespalać, łączyć; coniungere, adunare, connectere.
Syn.
complicare, componere, confoederare ( ArPrawn VI p. 237, a. 1446).
Constr.
a. abs. b. sq. cum. c. sq. dat.
CodVit p. 18 (a. 1389) : fratri nostro ... perpetuo ... caritatis vinculo c-ri volumus.
d. sq. in c. abl.
KodWp I p. 144 (a. 1234) : in se tamquam lapide angulari utrumque parietis hoc pacis foedere c-vit.
*CodEp III p. 287 (a. 1478) : Deus Omnipotens ... imperatoris et Hungarie regis pectora in federis compagine c-vit.
Refl. et pass. zawierać przymierze, sojusz; foedus inire
Lites II p. 419 (a. 1395) : ducatus ... Stetinensis cum regno Polonie ... amicabiliter c-tus.
*CodVit p. 465 (a. 1420) : ambo simul ... inseparabili nexu ad licium expeditiones c-bantur.
*CodEp II p. 279 (a. 1431) : se cum eisdem ... contra ordinem Cruciferorum c-re.
*SSrSil VII p. 179 (a. 1468) : ut se lige c-ent duces Silesiae.
Saepius abs. loco
subst. colligatus,, -i m. sprzymierzeniec, sojusznik; socius
CALLIM. in Tom. I p. 17 (a. 1448) : oratori pontificis et suis c-tis.
*CodEp III p. 233 (a. 1476) : suis adherentibus et c-tis.
Syn.
confoederatus ( Dogiel I p. 448, a. 1500).
2. związać, uwikłać, uzależnić; implicare, involvere
ConcPol IV p. 183 (a. 1436) : homines fatalibus stellis c-tos.
3. ująć, usidlić; irretire, captivum ducere
ListMił p. 156 : oculis ... me c-asti.
B. amicitiam nawiązać, zacieśnić; coniungere, confirmare
Somm. I p. 775 (a. 1339) : cum ... marchione ... perpetuam amicitie gratiam ... c-re.
Dogiel IV p. 303 (a. 1541) : amicitia ... multis etiam propinqui tatis vinculis magis atque magis c-ta et corroborata.
Cf. ib. I p. 214 (a. 1549) .
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)