Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CANIS

Gramatyka
  • Formycanis
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -is
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzaj
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. Canis familiaris Linn.
    • 2. + marinus Squalus carcharias Linn.
  • II. transl.
    • 1. tributi genus: pabula canum nutriendorum causa duci dari solita
    • 2. astr. nomen duarum constellationum.
    • 3. appellatio contumeliosa hominis iniqui et impudentis.

Pełne hasło

CANIS, -is m. et f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
I. propr.
1. pies (lub suka); Canis familiaris Linn. Indicatur genus, v. gr. Mediolanensis ( RachJag p. 394, a. 1412) , Meliteus (
N. glossam Pol.
GLb p. 15 : c-is Meliteus «panyensky pyeszek»),
Mulosus (i. e. Molossus CodEp II p. 48, a. 1411 ; StPPP X p. 24, a. 1425).
N.
Stygius (de Cerbero PAUL. CR. p. 22, v. 220 ). Indicatur usus domesticus ( RachJag p. 37, a. 1390, simili sensu custodiens curiam : ŁASKI ComPriv fol. 233a ; ; custos domus : StPPP VII p. 342, a. 1431 ; custos ovium : ŁASKI ComPriv. fol. 233a ) ; saepissime tamen venaticus (venaticius), cuius species distinguuntur latrator ( ArPrawn VII p. 231, a. 1566 : c-is venatici ... latratoris vulgo «nabrzesnik»), leporarius ( KodWp III p. 651, a. 1392 et saepius), odorifer ( ArSang II p. 6, a. 1299 et saepius.
N. glossam Pol.
StPPP II p. 397, a. 1434 : pro c-e odorifero alias «wizel»),
sagax ( ŁASKI ComPriv fol. 232b ) , sectator ( ArPrawn VII p. 231, a. 1566 : c-is sectatoris ... vulgo «nasliadnik»), vestigialis ( CodEp II p. 48, a. 1411 ; StPPP X p. 24, a. 1425) , quiscularum ( Visit. p. 477, a. 1409), ursinus ( GLr I p. 435 ), ursualis
( RachJag p. 556, a. 1418 : c-es vrsuales alias «curcze»),
valter ( ib. p. 44, a. 1390 et saepius).
N. glossas Pol. (praeter iam laudatas)
*Theiner I p. 67 (a. 1256) : cum... c-bus, qui dicuntur «slednici».
KodWp III p. 364 (a. 1371) : cum duobus c-bus venaticis, qui dicuntur «viszli».
TPaw III p. 532 (a. 1398) : pro c-e «ogarz» (cf. StPPP II p. 250, a. 1420).
RachJag p. 557 (a. 1419) : c-um «yelyenich».
StPPP IX p. 21 (a. 1420) : pro c-e «ouesznego».
KsgMaz III p. 158 (a. 1436) : pro c-e alias «o chartha».
RachDw I p. 212 (a. 1546) : c-es «wzlanniki».
Ib. p. 282 (a. 1548) : pro c-bus «liegawych».
2. marinus pies morski; Squalus carcharias Linn.
II. transl.
1. pl. rodzaj daniny: żywność na utrzymanie psów w psiarni książęcej; tributi genus: pabula canum nutriendorum causa duci dari solita
KodWp II p. 18 (a. 1289) : volentes ipsam hereditatem ... ab omnibus ... serviciis esse ... exemptam videlicet a ... c-bus (cf. KodPol I p. 132).
PommUrk III p. 177 (a. 1292) : Mistkoni contulimus hereditatem ... excipientes ipsam a «stan», a c-bus et breuiter ab omni exaccione.
Res ipsa explanatur
KodKKr I p. 40 (a. 1251) : relaxantes ... hominibus ... decem modios, quos pro c-bus tenebantur exhibere.
Cf. etiam KodWp I p. 151 (a. 1234) ; ib. p. 290 (a. 1254) ; KodMp I p. 96 (a. 1270).
2. astr. Pies (Mały i Wielki), nazwa dwu konstelacji gwiezdnych; nomen duarum constellationum.
3. obelżywe określenie człowieka podłego i bezwstydnego; appellatio contumeliosa hominis iniqui et impudentis.
N. locut.
mentiris sicut canis ex Pol. łżesz jak pies ( ArPrawn II p. 241, saec. XIV medio ; ib. VIII p. 70, a. 1397 ; ib. VI p. 162, a. 1554 ; StPPP VIII p. 623, a. 1398) ;.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)