Ogólne
Pełne hasło
Więcej

BASSUS

Gramatyka
  • Formybassus,
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -a, -um -i
  • Część mowyprzymiotnikrzeczownik
  • Rodzajnijaki
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. humilis, demissus (de locis)
      • a. vallis
      • b. pars inferior
    • 2. humilis, parvus
    • 3. humilis, demissus
    • 4. + vox lenis, suppressa
  • II. transl. iur.
    • 1. + dominium, ius, iurisdictio i. q. inferius
    • 2. + de (ab) alto et basso ad bassum prorsus, omnino.

Pełne hasło

BASSUS, -a, -um
  • F.
  • Th. (rec.),
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • H.
  • N.
I. propr.
1. nisko położony, zagłębiony; humilis, demissus (de locis)
CodPom p. 292 (a. 1219) : terra b-a et quasi vallis quedam.
KodMp IV p. 456 (a. 1446) : ad locum b-um alias «dolek».
Syn.
inferior ( AAlex p. 469, a. 1505 : in terram inferiorem seu b-am).
Opp.
altus (
AAlex p. 472, a. 1505 : Prussiae provinciae altae et b-ae).
N.
ecclesia krypta; i. q. subterranea
DŁUG. Op. p. 415 : altare sancti Leonardi in b-a ecclesia cathedrali Cracoviae.
Abs. loco
subst. -i n.
a. dolina; vallis
*KodKKr I p. 30 (a. 1229) : cum ... pascuis in b-o et plano.
DŁUG. LibBen I p. 406 : agros ... in b-o sitos
(cf. ib. III p. 131 ).
b. dolna część; pars inferior
DŁUG. Hist. I p. 426 : cuius rupis moles in b-o larga ..., ad sublimitatem coartata.
2. niski, mały; humilis, parvus
NIC. POL. p. 60, v. 258 : compatitur passis uirtus contermina b-is.
VITELO Opt. p. 41 : duarum pyramidarum ... sit ABC altior ... et ... EFG ... sit b-ior.
DŁUG. Op. p. 419 : vis ... doctrinae ... in corpore relucebat humili et b-o.
N. in imagine
excessus :
PommUrk III p. 379 (a. 1299) : omnes excessus magnos et paruos, altos et b-os.
3. nisko pochylony, pokorny; humilis, demissus
DŁUG. Hist. I p. 356 : legatis ... b-as inclinationes rogationi adicientibus.
Ib. II p. 90 : per b-am (v. l. humilem) capitis demissionem reverentia principi exhibita.
GLb p. 12 : b-us «nysky, gląboky, pokorny».
4. vox cichy; lenis, suppressa
NIC. BL. Tract. fol. 89b : durante interdicto ... missa non poterit celebrari etiam b-a voce.
ArHist V p. 343 (a. 1450) : alta et b-a voce.
II. transl. iur.
1. dominium, ius, iurisdictio niższa władza, zwł. sądowa; i. q. inferius
CodSil II p. 5 (a. 1258) : possessiones ... cum omni iure tam alto quam b-o, mero et mixto in predictis villis.
*Theiner I p. 125 (a. 1313) : alodium ... cum ... iurisdictione omnimoda temporali alta et b-a.
KodMp I p. 316 (a. 1362) : partem hereditatis ... cum ... dominio alto et b-o.
Item
consilium:
ArPrawn IV p. 242 (saec. XIV medio): de nostrorum baronum b-o consilio (cf. StPPP I p. 98).
2. locut. de (ab) alto et basso całkowicie, zupełnie; prorsus, omnino. Cf. Simili sensu ad bassum :
CodVit p. 602 (a. 1423) : in manibus ... fratris nostri ... sine ... reservacione et excepcione sua posuit ad b-um negocia.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)