- F.
- Th.
- Bl. (ad-),
- S.
- Dc.
- B.
- N.
I.
propr.
A.
res
1.
przyciągać, wciągać;
ad se
trahere.
Constr.
a.
abs.
b.
sq.
ad.
c. in c.
acc.
N.
definitionem
GŁOG. Alex. I fol. 102b : a-re id est ad libitum trahere.
N.
locut.
α.
os
zamknąć usta;
i. q. contrahere
ArPrawn I p. 225 (saec. XV) : apperui os meum et a-xi.
β.
pontem
ściągnąć most zwodzony;
i. q. deducere
NIC. BŁ. Serm. I p. 155 : pons ... leuatur de die et a-itur de nocte.
γ.
velum
naciągnąć;
induere
DŁUG. Op. p. 292 : a-to ... super oculos velo.
δ.
spiritum
oddychać;
]i. q. ducere (ex Vlg.
Ps. 118,131)
VINC.
p. 420
et saepius).
Item in
imagine
spiritum veritatis:
NIC. BŁ. Serm. I p. 345 : os suum aperiat, et a-at spiritum veritatis.
2.
rozszarpywać, rozciągać?
distrahere?
PrzMog p. 37 : servulorum ... multitudine ... nedum atria atteri, verum et latera a-i, ostia aperiri collatorum.
3.
przywozić, sprowadzać; advehere, adducere
AKap p. 263 (a. 1524) : putrefactionem roborum ... superius preciose a-torum.
B.
homines: sprowadzać, ściągać; arcessere
KodMp I p. 361 (a. 1369) : villani ... quos ad suum poterit a-re molendinum.
*Tom. VI p. 241 (a. 1523) : quibus persuasionibus Bohemi ad se regem a-xerint.
N. locut.
sensu praegnanti: aresztować;
comprehendere, in custodiam dare
MARTIN. OP. Chr. p. 109 : qui, reos capere iussus, a-is innocentes.
II.
transl.
A.
1.
homines: skłonić, pozyskać, zjednać; adducere,
conciliare, compellere.
Syn.
inducere (
AKapSąd III
p. 249, a.
1496).
Constr.
a.
sq.
abl.
modi,
v.
gr. devotione (
DŁUG. Hist. II
p. 2
)
, dulcedine soli natalis (
id. LibBen III
p. 126
),
blandis verbis (
ZabDziej II
p. 572,
a. 1489)
, magicis vanitatibus (
CALLIM. Hist.
p. 94
).
b.
sq.
dat.
N.
sibi in amicum (
ChrMP
p. 526
),
item unioni (
PommUrk III
p. 11,
a. 1287).
c.
sq.
ad
vel in c.
acc.
,
v.
gr. ad probitatis et fidei constantiam (
KodMp IV
p. 194,
a. 1422
et saepius), in auxilium (
KodPol II
p. 911,
a. 1456)
, in amorem sui (
ChrMP
p. 474
)
, ad ponendum et
dandum dona (
AKapSąd III
p. 249,
a. 1496).
N.
locut.
ad fidem Christianam
nawrócić na wiarę chrześcijańską;
i. q. convertere
Lites II p. 437 (a. 1409) : quia nullus gentis nostre ad fidem Christianam per nos fuisset conversus et a-tus.
Item
ad religionem :
KOMOR. p. 235 : multos ... exemplo suo salutifero sermoneque ferventi a-xerat ad religionem.
N.
affinitate
i. q. spe affinitatis contrahendae
*SSrSil VII p. 115 (a. 1466) : Georgium ... per principes Almanie dilectum, quaesitum et affinitate a-tum.
2.
res
a.
zjednać, uzyskać;
assequi,
v.
gr. gratiam alicuius sibi (
UrkBBr
p. 346, a.
1351)
, robur scriptis (
PommUrk II
p. 287, a.
1274).
N.
locut.
α.
rationes in suam opinionem
wyzyskać;
convertere
DŁUG. Hist. IV p. 611 : fortissimae rationes ... in suam opinionem a-tae.
β.
utilitatem alicui
przynosić korzyść;
i. q. afferre
KodMp II p. 90 (a. 1253) : nobis multas utilitates pre ceteris a-xit (cf. IusMet p. 86).
b.
sibi, ad se
przywłaszczać sobie; usurpare, occupare
PommUrk II p. 311 (a. 1275) : partem stagni ... sibi contra iustitiam ... vsurpauerant et a-xerant.
Ib. V p. 437 (a. 1319) : si hereditatem ... sibi a-xerit.
StPPP VIII p. 214 (a. 1387) : pro agris ad se a-tis.
Ib. X p. 52 (a. 1425) : zeugma nomen sibi filie a-ns rethorice.
N.
ad aliquid
przyłączać;
adiungere
CodVit p. 198 (a. 1409) : Cruciferi partem terrarum ... pro se usurpaverunt et ad castrum Dreszno ... a-xerunt.
B.
iur.
aliquem ad ius (iudicium, iustitiam)
pociągnąć do
odpowiedzialności sądowej, pozwać;
i. q.
citare
TPaw III p. 108 (a. 1388) : furatus fuisti meum pratum et te non potui a-re ad aliquam iustitiam.
KsgMaz II p. 46 (a. 1424) : Zemak ... debet a-re alias «prziposiuacz» ad iudicium ... Daczbogium.
PP III p. 177 (a. 1449) : dominus Martinus ... prouidum Borenbach a-xerat ad iudicium bannitum pro quibusdam pellibus.
StP PP II p. 890 (a. 1493) : ad iudicium castrense per citationem a-tus.
N.
refl.
CorpJP III p. 444 (a. 1519) : si aliqui in civitate et iurisdictione propria a-xerint se ad ius.
Simili sensu
in praesentiam iudicis
(
AGZ XVI
p. 351, a.
1504
;
StPPP VI
p. 41, a.
1510)
, ad respondendum iudicio (
KodWp I
p. 215, a.
1302).
Item
aliquem ad iuramentum
wezwać do złożenia przysięgi; ad iusiurandum invitare
CorpJP III p. 461 (a. 1519) : si quispiam ... aliquem Armenum iure Armenico a-xerit ad iuramentum corporale praestandum.