Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ARTIFEX

Gramatyka
  • Formyartifex
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -icis
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I.
    • 1. faber.
      • α. + artificii
      • β.
    • 2. opifex, auctor.
      • α. + Supernus de Deo
      • β. + mille de diabolo
    • 3. alicuius rei peritus.
      • α. + apparens sophista
      • β. + communis qui in quaestionibus ad universam rerum naturam spectantibus versatur
      • γ. + rationalis logicus
      • δ. + realis qui in rerum cognitione versatur
      • ε. + specialis qui disciplinae speciali, ad certum quoddam et determinatum rerum genus spectanti, studet
      • ξ. + vocum grammaticus
  • II. artificiosus.

Pełne hasło

ARTIFEX, -icis
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • N.
I. subst. m.
1. rzemieślnik; faber.
N. glossam Pol.
RFil XXIV p. 69 (a. 1415) : a-x «rzemeslnik».
Additur
mechanicus ( Tom. V p. 407, a. 1521) .
Constr. sq. gen. obiectivo, v. gr.
cultellorum, doliorum.
N.
α. artificii :
StPPP II p. 938 (a. 1500) : tantum ... soluere tenebuntur, non ut sui artificij a-es, sed ut conciues.
β. officinae monetariae ( Tom. X p. 240, a. 1528).
N. locut.
anni artificis cf.
2. mistrz, twórca, sprawca; opifex, auctor. Saepius in malam partem v. gr. malignandi ( KodWp I p. 394, a. 1272) , malorum ( DŁUG. Hist. V p. 326 ) , scelerum ( Tom. VI p. 187, a. 1527) , necis ( KADŁUB. p. 11 ).
N. locut.
α. Supernus Bóg; de Deo ( DŁUG. Hist. I p. 374 ) ; item orbis ( PAUL. CR. p. 62, v. 22 ).
β. mille szatan; de diabolo ( MARTIN. OP. Serm. fol. 125a ; RFil XXIV p. 316, a. 1440). ;
3. znawca; alicuius rei peritus.
N.
phil. t. t. człowiek wykształcony w sztukach wyzwolonych, zwł. w filozofii; de homine artibus liberalibus erudito, praec. philosopho
AEG. Th. fol. A 2b : diuersi a-es determinant de eodem secundum rem.
GŁOG. Anal. fol. 73b : methaphysicus est magis sciens quam alij a-es.
Id. Anim. fol. 8b : non est inconueniens diuersos a-es considerare de ipsa anima diuersimode.
Inde locut.
α. apparens sofista; sophista
GŁOG. ExLog fol. 105b : sophista est a-x apparens.
β. communis filozof uprawiający umiejętność ogólną, dotyczącą całego bytu; qui in quaestionibus ad universam rerum naturam spectantibus versatur
GŁOG. ExLog fol. 130a : a-i speciali ... non licet descendere de genere in genus, sed a-i communi ... talis enim procedit ex communibus et versatur circa totum genus entis.
γ. rationalis logik; logicus
GŁOG. Hisp. fol. 16b : logicus est a-x rationalis plus res et naturas rerum considerans ... sub dici et praedicari.
δ. realis ten, kto zajmuje się naukami dotyczącymi rzeczy; qui in rerum cognitione versatur
GŁOG. ExLog fol. 96b : tres sunt a-es reales: methaphisicus, mathematicus et phisicus, sicut tres sunt ścieńcie reales.
ε. specialis ten, kto uprawia umiejętność specjalną, dotyczącą pewnych tylko przedmiotów; qui disciplinae speciali, ad certum quoddam et determinatum rerum genus spectanti, studet
GŁOG. ExLog fol. 130a : a-i speciali, qui versatur circa (ed. cira) certum et determinatum genus, non licet descendere de genere in genus.
ξ. vocum gramatyk; grammaticus
GŁOG. Hisp. fol. 16 : grammaticus est a-x uocum et deriuationis earum.
II. adi. sztuczny, kunsztowny; artificiosus.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)