- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- A.
I.
propr.
1.
geom.
t. t. kąt; figura, quae
ex duabus lineis in unum punctum
desinentibus constat.
α.
rectus
kąt prosty; qui ex lineis
recte in se cadentibus
fit.
β.
acutus
kąt ostry;
recto minor.
Opp.
obtusus
kąt rozwarty; recto maior.
γ.
contingentiae
kąt równy zeru; qui
radiis contingentibus continetur
VITELO Persp. p. 158 : si homo erectus conspexerit terram, quae est ante pedes eius, tunc longitudo linearum radialium erit quantitas lineae erectioni^ et superducta superiori palpebra uisui erit quasi indiuisibilis sicut a-us contingentiae. id. Opt.
p. 119 : sub a-o contigentiae, qui est indiuidihilis ... non erit possibile aliquam rem uideri.
δ.
sectionis
kąt środkowy; qui
inter radios a puncto circuli
medio ad circumferentiam ductos continetur
COPERN. Rv. p. 57 : qualis est circumferentia sic intercepta ad totam circumcurrentem talis est a-us sectionis ad quattuor rectos.
ε.
a-i coalterni
kąty naprzemianległe; altrinsecus lineae, quae super duas rectas cadit,
positi
VITELO Opt. p. 8 : si linea recta super duas rectas ceciderit, feceritque a-os coalternos inaequales ... illas duas lineas ... concurrere est necesse.
ALBERT. p. 104 : a-us »cev«est aequalis a-o.»lge« quia sint a-i coalterni ([cf. figuram ib.)]
ζ.
a-i contrapositi
kąty wierzchołkowe;
altrinsecus puncti,
quo secantur duae lineae
concurrentes, positi
VITELO Opt. p. 428 : duo a-i contrapositi ... sunt aequales.
ALBERT. p. 104 : a-us »lge«est aequalis a-o»sgt« ... quia sunt a-i. contrapositi (cf. figuram ib.).]
N.
a-us solidus
kąt dwuścięnny;
qui duabus planitiebus
concurrentibus continetur
VITELO Opt. p. 119 : maximus a-us, secundum quem fit uisio, esset quasi a-us rectus solidus ita quod pyramidis uisualis maxima foret rectangula.
Opp.
superficialis
kąt płaski; in
planitie positus:
ib. p. 33 : a-us circa punctum »d« est solidus tribus a-is superficialibus contentus.
N. de
opticis
α.
incidentiae
kąt padania; inter
radium et superficiem, in
quam cadit, contentus
VITELO Opt. p. 190 : a-us incidentiae dicitur a-us, quem in superficie reflexionis continet linea incidentiae cum linea, quę est communis sectio superficiei reflexionis et superficiei ipsius speculi.Aliter definitur
ib. p. 404 : a-us incidentiae dicitur minor a-us, quem continet linea incidentiae cum linea perpendiculari ducta a puncto retractionis super superficiem corporis, a qua fit illa refractio.
β.
multiplicationis
kąt widzenia; qui
inter radios a medio oculo ad
extrema obiecti visi puncta ductos continetur
VITELO Opt. p. 121 : a-us ... multiplicationis formarum ad uisum tam diu potest diminui donec formae punctorum extremitatis rei uniantur.
γ.
reflexionis
kąt odbicia; inter
radium et superficiem, a qua reflectitur, contentus
VITELO Opt. p. 190 : a-us reflexionis dicitur a-us quem in superficie reflexionis continet linea reflexionis cum ista communi sectione. retractioniskąt załamania; quo radius ex uno corpore diaphano in aliud transiens declinat
VITELO Opt. p. 404 : a-us retractionis dicitur a-us, quem continet linea refractionis cum linea incidentiae trans corpus diaphanum a cuius superficie fit refractio in continuum protracta.
Item
refractus
ib. : a-us refractus dicitur a-us minor, quem continet linea refracta cum dicta perpendiculari [(sc. ducta a puncto refractionis super superficiem corporis, a qua fit refractio).]
2.
narożnik, róg;
locus, ubi duo latera conveniunt
atque in acutum
desinunt.
Dicitur de
a-o castri (
DŁUG. Hist. IV
p. 304
)
; cunei ad capiendos bisontes exstructi
(
HUSSOW.
p. 38
v. 795)
;
; hortulaniae(
KodKrak
I
p. 766, a.
1542)
; piscinae (
AGZ XVIII
p. 73,
a. 1474)
; scuti (
Lites II
p. 82, a.
1413).
N.
α.
crucis
między dwoma ramionami krzyża;
i. q. inter duo crucis brachia
DŁUG. Hist. IV p. 40 : vexillum sub quarto crucis a-o triplicem habens ... tracturam.
β.
fluviorum
miejsce spływu rzek;
locus ubi duo flumina
confluunt
GALL p. 483 : castellum illud (Wysegrad sc. ) in a-o situm fluviorum.
3.
róg domu, węgieł; locus
ubi duae
parietes
coeunt.
N.
α.
muri
występ muru; pars
muri
prominens.
β.
caput a-i
(ex
Vlg.
Ps. 117, 22
et saepius)
kamień węgielny;
i. q. lapis angularis
cf.
s.
v.
N.
locut.
α.
a-us aedes contrahit :
ROYZ. I p. 58 v. 43: lectus erat, latas ubi contrahit a-us aedes … stubam inter a-os ponerezałożyć fundamenty; i. q. fundamenta ponere
KsgCzer p. 317 (a. 1425) : Albertus ... tenetur stubam ponere octo cubitorum inter a-os infra sex hebdomadas.
γ.
domum cum a-is et pertinentiis vendere
całkowicie; omnino
KodKKr II p. 154 (a. 1391) : vendiderunt ... domum ... cum omnibus eiusdem domus a-is et pertinencijs prout est in latitudine et longitudine a fundamento quadrianguliter a predictis domibus limitata.
4.
klin gruntu; agri sors in acutum desinens
a.
w mieście między domami; inter domos
KsgŁawKr p. 311 (a. 1397) : edificia ... in contrata Sancti Johannis in a-o.
StPPP II p. 133 (a. 1402) : aream ... in contrata Castrensi in a-o prope domum dni Nicolai ... jacentem.
b.
część (zwł. narożna) własności ziemskiej;
hereditatis pars (praec. ubi duo
termini conveniunt)
KodMaz(K) p. 416 (a. 1237) : querela ... uertebatur ... de quodam a-o. terre, qui jacet inter grangiam dictorum fratrum et dictos heredes.
KodTyn p. 62 (saec. XV) : non hincinde declinando itur ad a-um ministerialis nostri Polvsie qui vocatur Lopuse.
N.
glossas
Pol.
KodMp III p, 284 (a. 1375) : advocacie ... damus ... a-os alias «konthi».
Ib. IV p. 190 (a. 1421) : vnum a-um wlgariter «kanth» (cf. AGZ XVIII p. 573, a. 1504).
ZabDziej I p. 309 (a. 1557) : invadiavit ... a-um alias «klyn roley».
AGZ XVI p. 60 (a. 1468) : signa ... inter villas ... ab a-o alias «ad vogelnycze» domini Leonardi.
AGZ VII p. 76 (a. 1430) : eundem a-um alias «obschar» ... aput Lucz emptum.
Dicitur etiam de
a-o silvae (borrae, gai) (
KodMp III
p. 211, a.
1367
et saepius), mellificiorum (
DŁUG. LibBen III
p. 122
id. Hist. III
p. 504
)
;
; humulariae (
KodMp II
p. 83, a.
1250)
.
5.
zakątek, odległa okolica;
locus remotus, recessus.
N.
syn.
AKapSąd III p. 370 (a. 1479) : in a-o Puczensi seu districtu.
6.
pagórek?
collis?
ZabDziej I p. 241 (a. 1538) : Johannes ... emit pro media marca a-um alias «pagorek» (nisi leg. argulum).
II.
Eodem sensu transl. N. locut.
α.
ex illo a-o
z tamtej strony; ex
illa parte
Tom. VI p. 161 (a. 1522) : ut sub hac expeditione bellica ex illo saltem a-o tuti et quieti esse possimus.
Ib. XII p. 21 (a. 1530) : cui regno fere ex omnibus a-is imminet periculum.
β.
per quattuor a-os
na wszystkie strony;
i. q. per omnes partes
KsgHenr p. 4 : ad instar ... margarite per quatuor a-os lucidissime fulgentis.
γ.
in a-o (a-is)
po kątach, ukradkiem;
clam, latenter
DŁUG. Op. p. 70 : nemo mutire ausus est, praeterquam in a-is et tenebris in timore.
Tom. VI p. 105 (a. 1522) : quid in illo a-o cudet, nescio.Eodem fere sensu per a-os :
RHist X p. 266 (a. 1432): sectam ... fidei orthodoxe contrariam ... per a-os opidi ... dogmatizantes.
AKapSąd III p. 41 (a. 1473) : incedentes per a-os irrident eum.
Opp.
in publicis:
Tom. XIV p. 531 (a. 1532) : non in a-is sed in ... publicis ... versatum esse.
δ.
in a-o res haeret
sprawa jest niejasna;
i. q.
occulta, arcana est
Tom. VII p. 242 (a. 1525) : in a-o tota adhuc res heret.
ε.
in a-um se conferre
usunąć się na bok; in
secretum abire
Tom. VII ; p. 56 (a. 1524) ;: constitui in a-um me conferre cum primum licuerit, ne ... peccem ad extremum ridendus.
ξ.
in a-um (necessitatis) redigi (impelli)
znaleźć się w trudnym położeniu; in rebus
adversis versari
*CodEp I 2 p. 144 (a. 1453) : in a-um redacta Christianitas est.
Dogiel IV p. 291 (a. 1532) : in eum necessitatis a-um sumus impulsi, ut etc.
η.
ad a-um oblivionis proicere
puścić w
niepamięć;
i. q. oblivioni dare
RFil LIV p. 322 (a. fere 1400): que vobis composita seu collecta diriguntur, non proicitis ad a-um oblivionis ociose putrescenda.
θ.
a-um habere
taić podstępy;
dolum atque insidias moliri
ListMił p. 167 : verus amor non habet a-um et de bono corde promissio non caret euentu.