- F.
- Th.
- S.
- BJ.
- A.
- N.
I.
rozróżnić, rozpoznać;
dinoscere, discernere.
Constr.
sq. acc.
II.
dowiedzieć się, znać, rozumieć; cognoscere, scire, intelligere.
N.
refl. być w pełni
władz umysłowych; mentis compotem esse
ŁASKI ComPriv fol. 205a : pueri tutor ... tutelam ... gerere debet ... quamdiu seipsum pre puericia siue sensualitate et impotentia sui corporis se a-re et reminisci non potest.Pass. cieszyć się uznaniem; multis vigere, notum esse
MARTIN OP. Chr. p. 88 : eo tempore Marcus Porcius Cato Stoicus philosophus a-itur.
N.
locut.
virum
obcować z męż
czyzną (o kobiecie);
i. q.cognoscere
ib. p. 247 : quae asseruit se nunquam virum a-uisse.
Constr.
a.
sq.
acc.
b.
sq.
acc.
c.
inf.
c.
sq.
quod
(iam
Vlg.
).
d.
sq.
enuntiato interrogativo.
N. de
cognitione Dei, fidei
Christianae etc. (cf.
Th.
I 1359,55 sqq.)
DŁUG. Hist. IV p. 159 : veri et unius Dei cultum a-ntibus.
AKapSąd II p. 666 (a. 1492) : fidei ... catholice irrefragabilem a-ndi veritatem.
III.
uznawać (za prawne,ważne), przyznawać się do czegoś; approbare,
verum vel ratum esse
dicere.
Constr.
a.
sq.
acc.
b.
sq.
duplici
acc.
c.
sq.
acc.
c.
inf.
d.
iur.
t. t. se ad aliquid: (certe ex
Pol.
przyznać się)
StPPP II p. 693 (a. 1464) : ad quam citacionem notarius se non a-uit ... nec ad datam neque ad sigillum (cf. RHist LXIX p. 336, a. 1477).
AGZ XV p. 32 (a. 1465) : se a-vit ad predictum forum mariti sui (
ib. XII p. 406, a. 1472 : ad vendicionem perpetuam patris eorum;
ib. XVIII p. 26, a. 1471 : ad eandem recepcionem dicti consensus).
AGZ XV p. 110 (a. 1471) : ad predicta se non a-cit alias «kthym szya rzeczham nye przyznawa».
N.
StPPP II p. 847 (a. 1483): non tamen se a-it, si aliquid wlnus sibi intulit.
RHist I p. 313 (a. 1548) : quantum vero allegat me a-isse ad homicidium, male et indebite procurator intelligit verba et intelligentiam meam.
StPPP II p. 902 (a. 1495) : ad patrem nec matrem se a-cit nec wlt.
IV.
dawać do zrozumienia, upominać; commonefacere, admonere
AKapSąd III p. 63 (a. 1494) : quem eciam pluries eadem domina per certos homines avisabat et monebat a-ns, ut daret pacem sibi.