- F.
- Th.
- S.
- B.
- BJ.
- A.
I.
propr.
1.
równy, wyrównany;
aequus, planus.
N.
de mensura frumenti: miara «strychowana»
tj. wyrównana z
brzegami garnca; eiusmodi, ut modii labra
non exsuperet
(opp.
referta)
KodMp IV p. 486 (a. 1448) : tres mensuras auene... mensure plane et e-is Clobuczensis.
Visit. p. 184 (a. 1511): subacti sunt ad refertam mensuram et antea semper ae-em dabant.
StPPP XII p. 476 (a. 1531) : fiat mensuratio coreto legitime mensurato et signato mensura ae-i hoc est «strichowana».Cf. AEQUALITAS I 1 AEQUALITER I 1 AEQUO 11.
2.
taki sam; similis et par
(portio saepissime, pars, sors).
N.
locut.:
ae-i modo
s. aequalimodo
na równi, jednakowo; pari
modo.
N.
constr. sq. dat.
KodKr p. 231 (a. 1457) : per ... mercandarum equalimodo ipsis ciuibus exercenciam.
N.
abs.(sc.
pars)
KsgŁawKr p. 158 (a. 1391) : eadem domina e-em unius suorum puerorum ... percipere debet.
Inde subst.
aequale,,
-is
równa część;
aequa pars.
II. transl.
A.
de hominibus
1.
równy;
par.
N.
constr.
a.
sq.
in
AKapSąd III p. 142 (a. 1510) : in statu sive quantitate corporis erant e-es.
Ib. p. 178 (a. 1513) : advocati ... e-es incolis villarum ... in decimacione ... esse debent.
b.
sq.
per
* KodWp I p. 2 (saec. X) : archiepiscopum Magadaburgensem ... per omnia archiepiscopis Treverensi, Coloniensi ... e-em esse permisit.
Abs. loco subst.
a.
rówieśnik; homo
eiusdem aetatis.
β.
osoba równa godnością, znaczeniem; qui est eiusdem dignitatis, honoris
PAUL. CR. p. 141 v. 171: Christe ... cum Patre ae-is sociusque.
2.
sprawiedliwy; iustus,
aequus
KomKadł p. 441 : quod sit ([princeps)] ... iustus seu ae-is.
B.
de rebus
1.
o prawie, przywilejach; de iure, praerogativis sim.:równy, jednakowy, taki sam;
par atque idem
KodPol I p. 293 (a. 1416) : alias villas in e-i iure locatas.
AKapSąd II p. 23 (a. 1417) : recognoverunt se paris et e-is iuris.
2.
o pieniądzach: równej wartości; de pecunia: aequi
valoris
KsgPrzem II p. 107 (a. 1451) : dare vnam marcam e-ium pecuniarum.
StPPP III p. 17 (a. 1532) : monetam ae-em communiter recipiendam imponemus.
3.
o podziale: na równe
części; de divisione: in aequas partes.
N.
iunct.:
divisio realis et ae-is
(
APozn I
p. 136
a. 1448)
:
similis et ae-is (
StPPP IX
p. 115, a.
1482).
4.
de
abstr. należyty, sprawiedliwy; aequus,iustus
*KodWp II p. 525 (a. 1339) : ecclesias ... destructas equivalenter et secundum e-em ipsarum estimacionem et valorem reedificent.
APozn I p. 281 (a. 1495) : litem ... putamus inter eos e-i concordia sopiendam.
5.
astr.
a.
dies
dzień (doba) czasu średniego; tempus diei noctisque,quod ad medium qui dicitur solis motum relatum est
COPERN. Rv . p. 227 : diem ... ae-em dicimus eum, qui totam circuli aequinoctialis revolutionem continet et tantam insuper portionem, quantam sub eo tempore sol ae-i motu pertransire videtur.
b.
hora
godzina wynikająca z podziału doby na 24 równe części; quae efficitur dividendo tempus diei noctisque in 24 partes aequales
(opp.
temporalis
i. e. quae secundum anni tempora variae fit longitudinis)
COPERN. Rv . p. 250 : coepitque luna deficere una hora ... ex horis ae-ibus (syn.parilis ib. p. 97 ).
6.
N.
locut.
ad ae-es
potus bibere
pić kolejką;
i. e. ita, ut omnes convivae eundem potionis modum bibant
KodWp II p. 396 (a. 1326) : ut omnes Christi fideles ... a crapula ... abstineant ..., nec ... ad e-es potus quenquarn invitare ... presumant.
CRIC. p. 261 v. 21: clerus omnis ... bibit ad ae-es potus tua clara pocula.
Eodem sensu:
de solutione e-i potare
ConcPol IV p. 165 (a. 1434-1440): ad potandum de solucione e-i wlgariter «narzandze».