- F.
- Th.
- S.
- Dc.
- B.
- BJ.
- A.
DŁUG. Hist. V p. 256 : facultas de adimplendo, quod conceperant.]
I.
propr.
napełniać,dopełniać,uzupełniać; ad
iustammensuram implere,complere.
Etiam in imagine:
spiritu.
N.
gaudium a-re
i. q. gaudio compleri
ListMił p. 72 (saec. XV medio): expectaui paulisper, et ecce magnum gaudium a-vi multis temporibus praestolatum.
II.
transl.
1.
spełniać coś, dotrzymywać czegoś, zadośćuczynić
czemuś; ad eventum perducere,aliquid
praestare, exsequi; etiam
addito: effectu (
CodEp II
p. 279
)
, in effectum (
StPPP VI
p. 306
)
, ad integrum (
DŁUG. Hist. I
p. 299
)
vel
adv.
: fideliter (
KodTyn
p. 48
;
KodMp II p. XLIII
;et saepius),
irrefragabiliter (
AKapSąd III
p. 237
)
, plene (
StPPP IX
p. 3
)
, sincere (
DŁUG. Op.
p. 160
)
.
a.
promissionem, promissum (
KADŁUB.
p. 116
et saepius), leges et traditiones
prophetiarum
(
Tom. VII
p. 400, a.
1525)
, sermonem (
DŁUG. Hist. I
p. 169
)
, verbum suum (
AGZ IX
p. 81,
a. 1457)
, votum suum (
ArPrawn V
p. 414,
a. 1389
et saepius) etc.;
pass. spełniać
się; in effectum adduci
KomKadł p. 499 : in principem traditionis prophetia a-ta fuit.
*SSrSil IX p. 287 (a. 1468) : credens, quod desiderium eius a-bitur.
NIC. BŁ. Serm. I p. 20 : nullus alius praeter Christum apparuit, in quo ista prophetia esset a-ta.
b. consilia (
Tom. III
p. 293, a.
1514)
; iussa (
KodMp II p. XLIII, a. 1274)
; mandata (
KodKKr I
p. 68, a.
1256
et saepius).
c. alicuius desiderium (
FormJ
p. 5
)
; petitionem (
DŁUG. Hist. V
p. 38
)
; precem (
KodKKr I
p. 68, a.
1256)
; spem (
CALLIM. Hist.
p. 46
)
; voluntatem (
STAN. OFM
p. 783
et saepius).
d. debitum (
DŁUG. LibBen I
p. 483
)
, homagii et oboedientiae prae
stitionem (
RHist III
p. 335, a.
1510)
; munus (
*CodEp III
p. 227, a.
1475)
;
; officium (
HUSSOW.
p. 65
v.
77).
e.
eccl. horas
canonicas (
StSyn III
p. 18, a.
1320)
; ieiunium (
KodKWil II
p. 740,
a. 1419)
; missas (
DŁUG. LibBen I
p. 217
)
; paenitentiam (
AKapSąd II
p. 706, a.
1502
;
JusPol III
p. 449, a.
1519).
;
f.
iur.
t. t.
compositionem (
ZabDziej II
p. 580, a.
1489)
; condicionem (
HENRIC.
p. 179
et saepius); contractum
(Acta Off. Crac.
ap.
IANIC.
p. 304
)
; complementum iustitiae (
CodEp III
p. 63, a.
1453)
;
fidem (
ArPrawn I
p. 157, a.
1444)
; fideiussionem
(
StPPP IX
p. 3, a.
1407)
; inscriptionales
( KsgMaz II p. 13, a. 1424 : Przedbor ... t. ([i. e. tenetur)] inscriptionales a-re «zapiss» super quatuor sexagenas); libertates ( KodTyn p. 48, a. 1268) ; obligationem ( ArPrawn I p. 157, a. 1444) ; ordinationem ( KodMp II p. 239, a. 1318) ; satisfactionem ( AGZ XIX p. 278, a. 1479).
N.
α.
ius
zadość uczynić wymaganiom prawa; iuri
satisfacere
KsgCzer p. 172 (a. 1417) : debet ius terrestre a-re pro Venceslao kmethone.
KsgMaz II p. 197 (a. 1426) : Stephanus ... contra Jaszkonem ... quia non fecit ius, et sibi debet a-re ius pro quo super ipsum egit.
β.
ius suum
objąć wzgl. wykonać swoje
prawo (np. prawo odkupu); obtinere, quod iure alicui competit
(v.
gr. ius redimendi)
ZabDziej I p. 85 (a. 1470) : ius suum … a-re alias «ogancz».
N.
constr. c. inf.
ArPrawn X p. 451 (a. 1415) : si ... dnus Jaszco ... 70 m. praedictas solvere non a-verit, prout se obligavit ... debet ... respondere in ... iure castri Cracov.
g.
modum et formam
KodUJ IV p. 113 (a. 1532) : nos ... in talibus modum et formam servare solitam cupientes a-re.
2.
czynić coś,wykonywać,świadczyć; facere, perficere
aliquid,tribuere
a. labores ((
Visit.
p. 264,
a. 1511)
;
; onera (
ŁASKI LibBen I
p. 584
et saepius);
servitium (
KodMp II
p. 236, a.
1317
et saepius).
N.
constr. c. dat. personae
KodMp (ib.): alia seruicia, utpote honores et vtilitates nec non legaciones quascunque ... nostri sculteti nobis ... tenentur a-re;in aliquo
KodKWil I p. 205 (a. 1444) : ea, que voluntas principum ... ex gratitudinis animo in subditis a-re decreverat.
N. locut.
dies, hebdomadam
wykonać prace przypadające na pewne dni lub na pewien
tydzień;
debitos labores singulorum
dierum vel hebdomadum perficere
KsgMaz II p. 168 (a. 1426) : Dobroslaw incola ... t. (i. e. Tenetur ) ... saepes ... reformare et dies a-re ad festum Nativitatis.
DŁUG. Op. p. 252 : nec se ut dominam ... sed servilem personam … exhiberet (Cunegundis sc. ), ita ut etiam hebdomadam illam ex ordine contingentem a-ret praestando sororibus obsequia.
b.
iter, peregrinationem, viam
VAdAnt I p. 179 : (Adalbertus ) iussum iter a-re maluit.
*Theiner I p. 552 (a. 1353) : sine quibus peregrinationem huiusmodi commode a-re non posses.
c.
virtutem
praktykować,uprawiać;
colere
PEREGR. fol. 74a : quarta virtus fuit humilitas, quam ipse ferventissime a-vit.Sensu parum perspicuo
TPaw III p. 190 (a. 1391) : Andreas Othal ruit sex marcas contra Paulum, quia debet viam a-re pro omnia ipsius patris.
3.
sięgać jakiejś liczby,wynosić; aliquem numerum
efficere
GALL p. 418 : Pomerani quatuor legiones militum in arma ducebant, Kasimiri vero milites ne unam dimidiam a-bant.
N.
locut.:
α.
tres menses
odczekać; morari
RFil XXVIII p. 297 (a. 1390) : mandaverunt, quod virginem traducere Mariam non deberet, donec post tractatum illum tres menses a-ret.
β.
Intrans.
annus
a-et
rok upływa;
praeterit
KsgPrzem I p. 273 (a. 1440) : Petrus ... ortum remittit in manus. .. Clementis elapssis duobus annis, quando a-bunt duo anni.
4.
aliquem aliqua re
obdarzyć kogoś czymś,obsypać; aliquem aliqua
re donare, cumulare (Vlg.)
MPVat III p. 83 (a. 1308) : alios pannis ac aliis muneribus a-vit.
N. locut.:
α.
turpibus verbis
obrzucać obelgami;
conviciis obruere
KodWp V p. 464 (a. 1428) : fideiussores habebunt potestatem nos maledicere et turpibus verbis a-re.
β.
mentes
alicuius
pokrzepić kogoś;
animum confirmare
DŁUG. Op. p. 220 : aegros ... visitavit (Cunegundis sc. ) ... consiliis sublevavit, largitionibus singulorum mentes a-vit.
5.
iur.
oddać,uzupełnić (brak);
reddere,supplere
(defectum)
StPPP VIII p. 803 (a. 1400) : Christina promisit unum aceruum de feno ... Nicolao ... propriis laboribus a-re.
ArPrawn X p. 424 (a. 1414) : Nicolaus debet Johanni ... partem ipsius hereditatis ... plenarie ... a-re, si aliquid tenet contra ius et iustitiam.
KsgŁawKr p. 121 (a. 1375) : defectum, si quem...haberet, oleniter a-re.
N.
necessitatem
Tom. VII p. 52 (a. 1524) : cum ... iste pecunie nunc in uno loco fuissent, omnes istas necessitates s. mtas vra nunc a-ret ex eis.
6.
iur.
pecuniam
zapłacić,dopłacić;
solvere aliquam summam pecuniae vel
debitum vel quod alicuius debiti
reliquum restat
KodWp III p. 759 (saec. XIV ineuntis): et dictam pecuniam cuicumque predicti comites dare preceperint, dominus Nicolaus paratus est a-re.
KsgŁawKr p. 16 (a. 1367) : si vero minus solverit, predicti ei ... parata tenebuntur cum pecunia a-re.