Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ACCESSUS-1

Gramatyka
  • Formyaccessus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -us
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I.
    • 1. propr. actus accedendi
      • α. + altaris oratio, quam sacerdos, antequam ad altare accedat,legit
      • β. + feminarum a-bus copulari cum feminis coire de sideribus: appropinquatio
    • 2. transl. actio, qua quis aliquam rem adipisci, perficere aggreditur
  • II. egressus
  • III. adventus
  • IV. de exercitu: impetus, aggressus
  • V. propr. transl. aditus,facultas accedendi
    • α. + cum a-bus et egressibus
    • β. + patet a-us stellarum in aliqua re nullum a-um habere stellarum situs cognosci potest ab aliqua re excludi
  • VI. + naturae ingenium
  • VII. lucrum

Pełne hasło

ACCESSUS, -us m.
  • F.
  • Th.
  • Dc.
  • S.
  • A.
I.
1. propr. przystępowanie, przybywanie; actus accedendi (opp. recessus).
N. locut.:
α. altaris modlitwa,którą kapłan odmawia przed przystąpieniem do ołtarza; oratio, quam sacerdos, antequam ad altare accedat,legit
StSyn I p. 48 (a. 1436) : statuimus ... ut ... sacerdos ... missam celebraturus, ante huiusmodi celebrationem legere debeat a-um altaris.
β. feminarum a-bus copulari obcować cieleśnie z kobietami; cum feminis coire
AKap Sąd I p. 420 (a. 1456) : non potest toto corde habitare cum Deo, qui feminarum a-bus copulatur.
γ. o gwiazdach: zbliżenie; de sideribus: appropinquatio.
2. transl. przystępowanie do starania się o coś; actio, qua quis aliquam rem adipisci, perficere aggreditur
KodWp I p. 190 (a. fere 1240): predicti ... patres ... ad absolutionem meam processerunt suscepta a me eadem satisfactione, quam in a-u absolucionis... contuleram.
N. locut.
quo a-u jaką drogą,jakim sposobem; qua via,quo modo
Tom. I p. 149 (a. 1511) : quid faciendum, seu quo a-u negotium aggrediendum est.
II. wyruszenie; egressus
CracArt I V p. 76 (a. 1429) : constitutus personaliter Nicolaus ... murator ante a-um suum versus curiam Romanam ad limina Sanctorum ffecit ... tale testamentum.
III. przybycie; adventus
KodWp I p. 198 (a. 1242) : propter sollempnitatem loci ... monasterii et nostrum ... ibidem a-um.
Tom. VI p. 204 (a. 1523) : visum fuit nobis commodius tuum a-um ad nos usque in finibus hujus dominii differre.
IV. o wojsku: natarcie, uderzenie,atak; de exercitu: impetus, aggressus
CodEp III p. 505 (a. 1431) : premiseramus ... pro obtinenda ... ryppa fluvii ... banderia aliqua ... que in primis a-bus, habitis cum hostibus aliquibus exercitiis, unam rippam ... liberam habuerunt.
Tom. I p. 109 (a. 1517) : imperatorem ... aliud propositum pre se ferre, ut insperato a-u facilius votis suis potiatur.
V. przystęp, dostęp; aditus,facultas accedendi (opp. egressus) propr. et transl.
N. locut.
:
α. cum a-bus et egressibus
Lites I p. 418 (a. 1282) : concedimus ... filiolo nostro … totam terram ... cum ... aquarum decursibus, cum a-bus et egressibus suis ... ad ... possidendum; ita saepius.
β. patet a-us stellarum istnieje dostęp do (określenia położenia) gwiazd; stellarum situs cognosci potest
COPERN. Rv. p. 114 : hic erat Basilisci locus, per quem et caeterarum non errantium stellarum patuit a-us.
γ. in aliqua re nullum a-um habere być wykluczonym od czegoś; ab aliqua re excludi
StPPP I p. 114 (a. 1347) : proprios consanguineos interimentes ... in hereditaria successione nullum a-um obtinebunt, cf. ArPrawn II I p. 39 (a. 1374).
N. iur.
możność starania sięo coś drogą sądową; facultas incipiendi actionem in iudicio de aliqua re
KodWp II p. 315 (a. 1257) : dux ... filiis Golegonis hereditatem ... abiudicavit nullum (ullumed. ) a-um vel questionem sive querelam eis ... ad eam recuperandam in perpetuum relinquens.
KodMp II p. 225 (a. 1312) : irritamus ... priuilegium ... omnem a-um, additum, accionem ciuibus ... precludendo.
N.
eccl. prawo papieża mianowania na godności kościelne; ius papae competens ad dignitates ecclesiasticas promovendi
StPPP III p. 34 (a. 1510) : suas collationes ... adversus Romanas multiplices reservationes, a-us, regressus et coadiutorias ... aliaque id genus impedimenta tueri.
RHist XXX p. 291 (a. 1525) : quod de cetero non concedantur regressus, a-us et coadiutorie ... ad dignitates.
VI. naturae cechy wrodzone,charakter; ingenium
DŁUG. Hist. I p. 502 : verum ille dominandi ... studio ardentior coepit confestim videri, quam naturae a-u, conditionibus et moribus suis conveniret.
VII. dochód, zysk; lucrum
Tom. II p. 85 (a. 1512) : nos ... ut avidus solet desiderare (-ri ed. ) a-us, anhelantes adventum (vestrum sc. ) expectavimus.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)