Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ABSUM

Gramatyka
  • Formyabsum
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -esse, afui
  • Część mowy
Znaczenia
  • I. propr. non adesse, alio loco esse; refl. eodem sensu
  • II. deesse.
  • III. transl. liberum esse ab aliqua re, carere aliqua re.
  • IV. relinquere negotium
  • V. vetare, resistere alicui rei
  • VI. impers.
    • 1. + abest ab aliquo, ut fieri non potest, ut quis
    • 2. + parum abest propemodum fit, ut
  • VII.
    • 1. + absit minime, nolo.
    • 2. + quod (procul) absit quod Deus avertat.
    • 3. + absit quod, absit si nisi forte

Pełne hasło

AB-SUM, -esse, afui s. affui s. abfui
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • BJ. s.
  • v.
  • absit,
  • A.
[gerundium: abessendum
CodSil V p. 159 (a. 1340) : eidem a predicta ecclesia sua ... dispensative licentiam concessimus abessendi.
AKapSąd I p. 452 (a. 1465) : cupientes (canonici sc. ) ... vitas eorum conservare, sibi ipsis dederunt licentiam ab ecclesia abessendi et recedendi].
I. propr. być nieobecnym w jakimś miejscu; non adesse, alio loco esse; refl. eodem sensu KodKKr I p. 193 (a. 1332) : quibus contumaciter se a-ntibus ... nos ... diffinitiue pronuntiamus.
N. locut.
in a-nti na niewidziane; etiam si quis non viderit DŁUG. LibBen I p. 647 : item ibi est ecclesia parochialis lignea, valet triginta mereas in a-nti.
II. brakować; deesse.
III. transl. być wolnym od czegoś; liberum esse ab aliqua re, carere aliqua re.
N. locut.
absit (verbo) invidia za pozwoleniem; noli id pro arrogantius dicto accipere
Tom. V p. 249 (a. 1520) : quo et observantiorem sui habet neminem, et, absit verbo invidia, de re Christiana magis meritum.
*Dogiel IV p. 291 (a. 1532) : inquo (bello sc. ),absit invidia, ut humano more loquamur, sic versati sumus, ut speraremus nos Deo ... placituros.
IV. porzucić zajęcie; relinquere negotium
StPPP XI p. 245 (a. 1462) : filius afuit de arteficio linificali.
V. nie zgadzać się na co, zabraniać czego, opierać się czemu; vetare, resistere alicui rei
Tom. IV p. 357 (a. 1518) : nos quidem non absumus ab eo, ut ... illuc vadat.
VI. impers.
1. abest ab aliquo, ut niemożliwe jest, żeby ktoś; fieri non potest, ut quis
NIC. BŁ. Serm. I p. 316 : hoc ... non potest dici veritas, cui apostolus facit discredere ... cum absit ab apostolo, ut veritatem prohibeat credere.
2. parum abest mało brakuje, aby; propemodum fit, ut
AKap p. 105 (a. 1551) : aque, que attigerat ad pavimentum summi altaris in ecclesia cathedrali, non tamen illud operuerat, quod parum abfuit.
VII.
1. absit bynajmniej, wcale nie; minime, nolo.
Constr. :
a. abs.
b. c. ut.
c. c. acc. c. inf.
*SSrSilVIII p. 122 (a. 1462) : absit me hys illudere.
2. quod (procul) absit (interiectionis loco) co nie daj Boże, broń Boże; quod Deus avertat.
N. constr.
c. dat. :
KH XXXIX p. 521 (a. 1445) : is homuncio ... optat vir apparere strenuus! — Quod absit illi!
3. absit quod, absit si chyba żeby; nisi forte
AGZ XIII p. 513 (a. 1466) : generosa Elizabet ... recedit a iure suo dotis ... absit si ratione propinquitatis aliquis vellet exemere.
Constr.
ad I—V:
a. abs.
b. c. adv. loci.
c. c. dat.
d. c. abl.
e. c. a, ab.
f. c. de.
g. c. ex.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)