Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ABSUMO-1

Gramatyka
  • Formyabsumo, asumo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere,-sumpsi, -sumptum
Znaczenia
  • I. propr. abuti aliqua re, edendo vel bibendo aliquid consumere.
  • II. profundere, dissipare in aliquid.
  • III.
    • 1. + aliquid delere, e medio tollere (praec. igni, aqua); pass. zginąć, zniszczeć;interire, deleri.
    • 2. + aliquem a-i morte, a-i ab humanis p. 324 interimere, perdere, vincere, debilitare; pass. mori
  • IV. transl. auferre, tollere, detrahere aliquid ab aliquo.
  • V. impensis consumere
  • VI. tempus terere, perdere; pass. upływać (o czasie),odbywać się, trwać (o czynności); labi (de tempore), fieri (de actione)

Pełne hasło

AB-SUMO s. ASUMO, -ere,-sumpsi, -sumptum
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc. :
  • ass-o.
[inf. perf. act. absumisse
AKap p. 262 (a. 1522) : circa novem millia ducatorum astruitur absumisse;
part. perf. asumtus
AGZ XVI p. 324 (a. 1501) : antequam mater ipsius ab humanis asumta fuisset.]
I. propr. zużywać coś, zjadać, wypijać; abuti aliqua re, edendo vel bibendo aliquid consumere.
II. wydać, przepuścić, roztrwonić, stracić na co; profundere, dissipare in aliquid.
III.
1. aliquid gryźć, żreć, zniszczyć, pochłonąć (szczeg. o ogniu i wodzie); delere, e medio tollere (praec. igni, aqua); pass. zginąć, zniszczeć;interire, deleri.
N. locut.
aliquid oblivione pogrążyć coś w zapomnieniu; memoriam alicuius rei oblitterare
AGZ II p. 93 (a. 1432) : edax vetustas cunctorum actus gestorum oblivione a-ret, nisi scripturarum munimine essent perhennati.
2. aliquem zgubić, zabić, pokonać, osłabić; interimere, perdere, vincere, debilitare; pass. a-i morte, a-i ab humanis vel abs. umrzeć; mori AGZ XVI p. 324 cf. sq.
KOMOR. p. 156 : Eugenio quarto ... ab humanis a-to.
N. locut.
a-tus fame zmorzony głodem; fame maceratus
Tom. V p. 346 (a. 1521) : nudus inopsque a-tusque fame turpiter inde fugis.
IV. transl. zabrać coś, usunąć, ująć coś z czegoś; auferre, tollere, detrahere aliquid ab aliquo.
V. pochłonąć (o kosztach); impensis consumere
AKapSąd I p. 118 (a. 1472) : molendinum plures a-bat sumptus quam reddebat proventus.
Tom. III p. 174 (a. 1514) : que (dignitas sc. ) si regia aut imperatoria esset, non parvam a-ret summam, si ducalis, mediocrem.
VI. spędzić, stracić czas; tempus terere, perdere; pass. upływać (o czasie),odbywać się, trwać (o czynności); labi (de tempore), fieri (de actione)
KlQu p. 31 (a. 1449) : multi enim a-entur ... anni, antequam etc.
StPPP IV p. 154 (a. 1478) : consilio et matura deliberacione per dies plures a-ta ... statuimus.
N. locut.:
moram in aliqua re długo coś robić, dużo czasu na coś stracić; longum tempus in aliqua re consumere
DŁUG. Hist. IV p. 343 : neque tam diuturno tempore quicquam fastidii hauserant, longiorem etiam moram in eo (Sigismundo rege sc. ) praestolando a-turi; vitam, diem
zakończyć życie, umrzeć; de vita decedere, mori
KodTyn p. 496 (a. 1471) : multi ... ocius a-re hanc vitam ... coguntur ... deceduntque.
DŁUG. Hist. III p. 220 : Henricus ... in ordinem rediit illicque diem a-sit.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)