Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ABIURO

Gramatyka
  • Formyabiuro, abjuro, adiuro
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. propr. iur.
    • 1. iuramento recusare ,respuere
      • a.
      • b. + aliquem
      • c. abs.
    • 2. iuramento id, propter quod quis in ius vocatur, negare
    • 3. iuramento alicui ius alicuius rei possidendae negare
    • 4.
      • a. + poenam pro aliquo iuramento aliquem a poena liberare
      • b. + se ab aliqua re se iuramento ab aliqua re liberare, effugere aliquid
    • 5. + testem ABIURATIO II. testem iurare non sinere
  • II. transl. renuntiare alicui rei
  • III. iurare
  • IV. periurare

Pełne hasło

AB-IURO s. ABJURO s. ADIURO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • BJ.
I. propr. iur. t.t.
1. odprzysiąc się, przez przysięgę wyprzeć, wyrzec się; iuramento recusare ,respuere
a. aliquid (errores,haeresim, furtum,ius possidendi,sim.).
b. aliquem
DŁUG. Op. p. 351 : (archiepiscopus ) omnes clericos tactis ... evangeliis uxores ... et ... concubinas ... fecit a-re (cf. Hist. II p. 209).
c. abs.
ArPrawn VII p. 213 (a. 1566) : prius quam in carcerem iuerit, iurabit iniussu suo caedem factam; si a-re nolit ... capitis damnabitur.
2. przysięgą stwierdzić nieprawdziwość twierdzeń powoda; iuramento id, propter quod quis in ius vocatur, negare
ArPrawn X p. 347 (a. 1412) : Margaretha septimamet iurare debet et a-re querelam ... Heduigis.
Ib. p. 433 (a. 1414) : Martinus terciusmet a-bit, quod non vendidit sibi (sc. Johanni ) scolteciam.
3. odprzysiąc, komuś coś, tj. pod przysięgą stwierdzić, ze ktoś nie ma prawa posiadania jakiejś rzeczy; iuramento alicui ius alicuius rei possidendae negare
KsgGrWp II p. 19 (a. 1391) : Jaroslaus ... cum Nicolao ... habent terminum ... pro media hereditate ... quam sibi a-verint.
AKapSąd III p. 154 (a. 1511) : easdem XXX sexagenas ... veris et legitimis successoribus ... in iudicio ... inique et iniuste a-vit.
4.
a. poenam pro aliquo przez przysięgę uwolnić kogoś od kary; iuramento aliquem a poena liberare
AKapSąd III p. 160 (a. 1512) : procurator capitanei ... proposuit, quod ipsi false a-verunt penam percussionis ... capitanei pro quodam ... Clesmyth.
b. se ab aliqua re przez przysięgę zwolnić,uchylić się od czegoś; se iuramento ab aliqua re liberare, effugere aliquid
StPPP II p. 699 (a. 1464) : non admittent tibi hoc jus, quia bis te a-sti alias «odprzisyąglesz syą» a suspendio et scilicet a cremacione ignis.
ConcPol VI p. 305 (a. 1593) : iuramento corporali, quo se ab eiusmodi erroribus...a-verint.
5. testem odprzysiąc świadka tj. nie dopuścić do złożenia przezeń przysięgi; testem iurare non sinere
ZapSądWp p. 143 (a. 1403) : Swanthoslawa ... astitit suo termino contra Wlodaconem pro eo, quia testem suum a-vit, wlgariter «ot prziszangl», quem produxit contra Nicolaum ... et propter eiusdem testis abiuracionem perdidit ad ... Nicolaum ... campos,
cf. ABIURATIO II. Eadem fortasse significatione
ArPrawn X p. 331 (a. 1411) : item superstitem sutorem debet solus a-re.
II. transl. wyrzec się czegoś; renuntiare alicui rei
ListMił p. 166 : pollutarum mulierum a-ta spurcitia voluptatis ludos in pueros transtulerunt.
III. przysiąc; iurare
GALL p. 453 : ([Zbigneus)] ... se in cunctis ... obediturum et castrum Galli destructurum coram omnibus a-vit.
IV. krzywo przysiąc; periurare
Tom. VII p. 382 (a. 1525) : Leonardus ... Philippum ... in sue fame deminutionem traduxit, asserens eum trina vice ... evangelium a-asse.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)