Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ABIGO-1

Gramatyka
  • Formyabigo, abago
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -egi, -actum
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. pellere, expellere, removere.
    • 2. rapere, vi vel furto adhibito abducere
      • a. + pecora, homines
      • b. + res
    • 3. + ABACTOR II. pecus alicuius in agro suo deprehensum penes se retinere
  • II. transl.
    • 1. + a se se liberare aliqua re
    • 2. iur.+ aliquem convictum culpae convincere

Pełne hasło

AB-IGO s. ABAGO, -ere, -egi, -actum
  • F.
  • Th.
  • S.
  • B.
  • A.
[3. sg. ind. impf. act. abiebat
ZabDziej II p. 469 (a. 1497) : de campis suis et segetibus ... abiebat;
3. pl. ind. perf. act. abigerunt ([corr. ex] abegerunt)
Lites II p. 272 (a. 1413) : Cruciferi ... omnia armenta et iumenta, pecora et pecudes abigerunt;
3. sg. ind. plp. act. abigerat
Visit. p. 484 (a. 1534) : cuius uxor abigerat sibi octo pecora;
part. perf. abigatus, ambigatus
ZabDziej III p. 81 (a. 1490) : peccora cum armento suo abigata et deperdita.
AGZ XIX p. 74 (a. 1489) : si alique parcium parti alteri ... peccudes non in damno abegerit, penam trium marcarum illi parti, cuius peccora sine damno essent ambigata, succumbet].
I. propr.
1. odpędzić, spędzić, usunąć; pellere, expellere, removere.
2. odpędzać do siebie (w celu kradzieży), zajmować, grabić, uprowadzać; rapere, vi vel furto adhibito abducere
a. pecora, homines
AGZ XVIII p. 580 a. 1504) : tu ... superinequitans violenter in silvam ... a-isti alias «zayąlesz» scrophas eiusdem Petri ... quas impulisti in domum et curiam tuam.
b. res
KADŁUB. p. 84 : Pomoranorum latrunculi Polonie conterminia manu valida insiliunt, flammas iniciunt, predas a-unt,
cf.
ib. p. 110 : lamentabiles a-unt manubias.
*SSrSil VII p. 137 (a. 1467) : currus, bombardas et alia bellica instrumenta multa nostra a-it (sc. hostis).
3. zajmować bydło w szkodzie; pecus alicuius in agro suo deprehensum penes se retinere, cf. ABACTOR II.
ArPrawn V p. 160 (saec. XV) : si quis alicuius pecora in frumentis a-rit et per diem et noctem servaverit, die crastina ad curiam castellanie sue ... depellendi habeat facultatem.
Ib. I p. 272 (a. 1553) : pro ... pecoribus cornutis in proprio damno a-tis.
II. transl.
1. a se pozbyć się czegoś, uwolnić się od czegoś; se liberare aliqua re
Tom. XII p. 283 (a. 1530) : si se bene circa mores curialium erudierit et rudem simplicitatem a se a-rit.
2. iur. aliquem convictum dowieść komuś winy; culpae convincere
ArPrawn VII p. 204 (a. 1566) : si plures nobiles de capite unius nobilis accusentur et accusator ... vnum ... quem praecipuum caedis auctorem esse suspicatur, iuramento conuictum a-at, is capitis poenam dabit.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)