- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- H. (
- L.
- A.
- Ha.
- N. s.
- v.
- exist-)
a.
formae quae in antiqua Latinitate vix occurrunt:part.
fut.
pass.
exsistendus (pro
part.
fut.
act.
)
AGZ V p. 29 (a. 1401) : in dictis villis existentibus et in posterum existendis (cf. ArSang II p. 278, a. 1499).
AKapSąd III p. 74 (a. 1499) : aliorum pro tempore existendorum ... episcoporum.gerundium: nom. et acc. exsistere:
GŁOG. Anim. fol. A IIb : quorum esse et existere non est in materia.
Id. Anal. fol. 27b : cum res habet existere actuale.gen. exsistendi pass.
b.
formae anormalae: 3.
pl.
ind.
fut.
exsistebunt:
StPPP II
p. 418 (a. 1436)
:
pascua communia ... imperpetuum existebunt.
3.
pl.
con.
praes.
exstittant?
KodMp II
p. 247 (a. 1320)
:
vt ex siluarum fertilitate ... nobis et ... monasterio exstittant saltem alique vtilitates.
pass.
existeantur?
ArPrawn X
p. 122 (a. 1403)
:
in qua existeantur fideiussores.
3.
pl.
con.
impf.
exstiterent :
KsgRWar I
p. 465 (a. 1523)
:
cuiuscumque generis exstiterent.
1.
pl.
con.
perf.
existerimus:
CodEp I 2,
p. 120 (a. 1451)
:
ut ... eius violationis nos ipsi existerimus concausa.
part.
praes.
exsistans:
KodKKr II
p. 343 (a. 1409)
:
existans actor in causa.
KsgSądWar
p. 30 (a. 1454)
:
existans in banito iudicio.
StPPP IX
p. 121 (a. 1483)
:
tunc temporis existans burgrabyus.
acc.
sg.
exstitentem:
ARect I
p. 201 (a. 1483)
:
per ... rectorem pro tempore extitentem.
N.
exsistens esse :
StPPP XI
p. 269 (a. 1483)
:
Nicolaus pastor existens esse sanus.
c.
1et 2
sg.
et
pl.
perraro leguntur.]
I.
(admodum raro) pojawić się,ukazać,wystąpić,powstać; prodire,apparere,contingere.
Occ.
a.
adversus aliquem
wystąpić przeciw komuś; consurgere
CodVit p. 578 (a. 1422) : adversus ipsius regis e-is magestatem.
b.
ex aliquibus
składać się;
constare
*CodEp III p. 37 (a. 1449) : ecclesie Vladislaviensis, que ... ex personis dicti regni e-it.
II.
vulgo
A.
być,istnieć; usurpatur pro verbo 'esse' utpote longius atque expressius
1.
c.
nomi
nibus
a.
c.
nom.
N. part. praes.
exsistens actor, fideiussor, tutor etc.(
StPPP VIII
p. 39, a. 1381
;
ib.
p. 61, a. 1382
;
ib.
p. 127, a. 1384
;et sescenties alias), item incompositus, potatus, sanus etc.(
ib.
p. 382, a. 1397
;
CracArt I
p. 101, a. 1439
;
AGZ XIV
p. 255, a. 1448
;; ita saepe).
N. glossam Pol.
AGZ XV p. 454 (a. 1470) : Mykythe e-ns debitus alias «badocz my dluzen».
Inde abl. abs.
KsgRachKr I p. 119 (a. 1333) : Iohanne ... aduocato e-nte.
AKapSąd II p. 16 (a. 1415) : preposito e-nte priore.
b.
c.
gen.
qualitatis.
N.
CracArt I p. 117 (a. 1441) : e-ns iam ... 16 annorum.
AKapSąd II p. 766 (a. 1511) : filius ... 9 annorum nunc e-ns post partum.c. gen. possessoris:
StPPP VIII p. 464 (a. 1398) : que pecunie ... uxoris ipsius e-unt.c. gen. locat. infra 35.
2.
a.
c.
part.
perf.
(in formis compositis
perf.
plp. etc.
pass.
). Etiam
impers.
KodMp IV p. 66 (a. 1399) : opportunum e-it, ut actus hominum ... perhennentur.
Ib. p. 381 (a. 1441) : pro parte ... abbatis ... supplicatum e-tit.
AKapSąd III p. 20 (a. 1465) : an in ipsa eleccione sic processum e-at, ut in decreto eleccionis continetur.Ita saepius.
b.
c.
part.
fut.
pass.
AKapSąd III p. 131 (a. 1509) : cum ecclesiis ... merito succurrendum e-at.
3.
c.
in
c.
abl.
(nieraz znaczy tyle co: przebywać, bawić, o rzeczach: znajdować się; interdum idem valet atque: degere, morari, de rebus: positum esse)
KodWp I p. 122 (a. 1232) : e-nte duce in Posnania.
PrzywKr p. 5 (a. 1355) : in eadem expedicione nobiscum ... e-ntes.
Item de abstr.
in peccato mortali (
StSyn III
p. 11
)
, in pace (
TPaw III
p. 451, a. 1399)
, in possessione (
DŁUG. LibBen I
p. 66
).
Item c. gen. locat.
GŁOG. Alex. II fol. c Ia : ego sum e-ns Cracouie.
Inde c. adv.
KodWp I p. 25 (a. 1173) : cum ... usibus ... in ibi e-ntibus.
RachJag p. 200 (a. 1394) : rege ipso illic e-nte ,
( KodMp IV p. 251, a. 1429 : ibidem).
APozn I p. 51 (a. 1438) : baronum nostrorum ... hic e-ntium.
4.
c.
ceteris
prp.
*KodWp III p. 431 (a. 1375) : diebus dominicis e-ntibus populis ad divina.
MatRef p. 32 (a. 1574) : puero ... circa praedictam domum ... e-nte.
AKapSąd III p. 182 (a. 1514) : que ecclesia de iure patronatus nostro... e-it ( ib. p. 142, a. 1510 : de ... servicio eorum).
BYSTRZ. Log. fol. c Vb : res e-it extra intellectum (cf. id. in MatFil IV p. 99).
WROCŁ. Epit. fol. d Ia : ens per se e-ns.
AKapSąd III p. 141 (a. 1509) : e-ns prope villam Dambrowa.
KsgŁawKr p. 45 (a. 1369) : domum ... sub censu duarum marcarum e-ntem (cf. KrMU p. 54, 9, a. 1407 : sub rectore; AKapSąd III p. 230, a. 1430 : sub dicione; ib. p. 279, a. 1501 : sub parochia).
KsgŁawKr p. 270 (a. 1395) : census annui ... super domo ... e-ntis.
STOB. Parv. fol. C IIa : lapidis e-ntis supra trabem.
B.
być obecnym,być na prawdę, istnieć, żyć, trwać; praesentem esse,vere esse, vivere, durare.
Additur
pro hactenus (pro tempore:
DokMp I
p. 301, a. 1402
;
APozn I
p. 432, a. 1470
;
AKapSąd III
p. 74, a. 1499).
Opp.
futurum esse (
KodKKr I
p. 135, a. 1295 :
cum omnibus vtilitatibus e-ntibus et futuris).
N.
ex post exsistens
i. q. futurus
DokMp I p. 376 (a. 1412) : plebanum modernum et expost e-ntem.
Eodem sensu
in posterum exsistendus
N. locut
α.
anni exsistendi
i. q. vitae
MARTIN. OP. Chr. p. 419 : quum sibi vitae spacium et annos plurimos e-ndi crederet.
β.
part.
praes.
exsistens
i. q. verus
KsgGrWp II p. 70 (a. 1397) : nolo tibi respondere prius, quia ... diffidis mihi igne, cremacione: e-ns jus habeo.
γ. memoria (hominum) non exsistit (
Lites I
p. 18, a. 1320
;
ArPrawn I
p. 11, a. 1400
;
AKapSąd III
p. 276, a. 1501
et
p. 145, a. 1510).
δ.
phil.
t. t. actu (cf.
et
BYSTRZ. Log. fol. a VIb
et
e IVb)
eodem sensu actualiter (
id.ParvLog fol. K IVb),
realiter (
id. Log. fol. c Va).