- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- N.
I.
propr.
1.
oczyścić z brudu;
sordibus mundare, purgare.
2.
usunąć (nieczystości); tollere (sordes).
N. in imagine
fermenta idololatriae (
DŁUG. Op.
p. 443,
alluditur ad
Vlg.
I Cor. 5,7).
II.
transl.
1.
uwolnić od zarzutów, usprawiedliwić (zwł. przed sądem); aliquem crimine liberum esse declarare (praec. coram iudice).
Additur
iuridice
(
StPPP VII
p. 328, a. 1425)
, coram iudicio
(iudice :
ZabDziej 1
p. 34, a. 1419
;
ib.
p. 46,
a. 1440)
, in facie iudicii (
APozn II
p. 78, a. 1439)
.
Glossa
Pol.
AGZ XIII p. 565 (a. 1468) : per ministerialem iussit citare dictum Mlodowsky se volens e-re alias «sprawicz» (cf. StPPP II p. 903, a. 1495).
RH VI p. 297 (a. 1412) : deberet se e-re alias «vivescz».
Iuxta posita
(e)liberare (
AGZ XIII
p. 39, a. 1437
;
PP III
p. 207, a. 1451)
, excusare (
ArPrawn I
p. 18, saec. XV in.in)
, iustificare (
AGZ XIII
p. 346, a. 1460
;
ib. XIX
p. 447, a. 1465)
, iustum ostendere (
KsgKaz
p. 451, a. 1398).
Praeterea quam homines
(praec.
refl. inde innocentiam, famam, probitatem sim.
suam:
ArPrawn X
p. 24, a. 1393
et passim), ),
etiam litteras publicas (
AGZ XV
p. 452, a. 1469)
, sententiam suam (de iudice
StPPP VI
p. 74,
a. 1512
;
ArPrawn VI
p. 117, a. 1554).
N.
nobilitatem (suam)
uwolnić (się) od tzw. nagany szlachectwa, wykazać (swoje) szlacheckie pochodzenie;
aliquem (praec. se) genere nobilem esse ostendere
StPPP VIII p. 310 (a. 1389) : e-uit suam nobilitatem contra Gaworconem ... de clenodio crux ad octo cornua ... et proclamacione Geralth per iuramentum fratrum suorum.
Ib. VII p. 323 (a. 1424) : Iohanni datur terminus ad e-ndum nobilitatem.
Simili sensu
humanitatem suam
(
NieznHer
p. 24, a. 1450),
item
refl.
de
diffamatione (
ArHist VIII
p. 464
),
vel de
vituperio militiae (
StPPP VII
p. 328, a. 1425).
Glossae Pol.
MHer XIV p. 131 (a. 1453-1491) : nobilis Nicolaus ... debet se e-re alias «wywyescz» de tribus armis.
Ib. p. 161 (a. 1490) : nobilis Albertus ... debet se e-re alias «oczysczycz y sprawicz» ... ex tribus clenodiis.
Constr. : indicatur quo a crimine
a.
sq.
ab:
JusPol p. 76 (saec. XIII med.) : a tali accusatione se e-re.
KsgŁawKr p. 252 (a. 1394) : dicta ... domina a predicto ... se e-vit.Ita saepius. Cf. Th. V 2,1815,38 sq.
b.
sq.
ad:
AGZ XVI p. 138 (a. 1477) : eundem debent statuere ... ad e-ndum ad obiecta.
c.
sq.
de:
ArHist XII p. 316 (a. 1374) : ut de hiis vos e-re possitis.
TArch p. 27 (a. 1409) : de quibus bobus abactis ... Bernhardus dixit se e-re.Ita saepius.
d.
sq.
pro:
ArPrawn X p. 24 (a. 1393) : e-bit innocenciam suam pro homicidio.
StPPP VI p. 328 (a. 1425) : Jan iuridice e-tus est pro dicto uituperio contra eundem.
AGZ XIII p. 39 (a. 1437) : pro inculpacione ... et infamia ... se e-vit et liberavit.
e.
sq.
super:
KodWp I p. 563 (a. 1264) : super hoc Christianus ... iuramento se e-et.
AGZ XVII p. 269 (a. 1491) : ad iustificandum se et e-ndum super ... citacione.
f.
sq.
quod:
PP III p. 207 (a. 1451) : in ... iudicio ... Petrum ... e-uit et liberauit, quod nunquam ipsum lesit nec percussit.
StPPP II p. 903 (a. 1495) : dixit se velle bonis hominibus e-re alias «sprawicz», quod istam violentiam non fecit.Indicatur modus
a.
sq.
abl.
Lites II p. 207 (a. 1412) : qui si defecerint in probacionibus, duello se e-bunt.
ArPrawn X p. 94 (a. 1401) : Iachna ... proprio iuramento ... innocentiam suam e-vit.Ita saepissime. Occ. c. abl. personae ,cf.
b.
sq.
cum:
JusPol p. 94 (saec. XIV med.med) : teneatur se cum sex testibus e-re (cf. ArPrawn VI p. 136, a. 1554).
c.
sq.
per:
JusPol p. 67 (saec. XIV med.med) : per probos et idoneos testes ... se teneantur e-re.Cf. et Th. V 2, 1815, 20. Indicatur contra quem
a.
sq.
adversus:
AGZ XIII p. 579 (a. 1468) : suam innocentiam e-ndo adversus nobilem Iohannem.
b.
sq.
contra:
StPPP IX p. 8 (a. 1408) : suam innocentiam e-uit contra Wirsbantam.
Cf.
supra 1513,47.
subst.
expurgans,,
-ntis
m.
świadek występujący w obronie oskarżonego; qui innocentiam alicuius coram iudice comprobat
MARTIN. OP. Marg. fol. o la : episcopus numerum e-ntium potest minuere vel augere.
2.
uwolnić od grzechu, oczyścić (moralnie); liberare a vitiis
ModlWW p. 8 : Spiritus Sanctus ... cor meum clementer e-et, vt ab omnibus tueatur adversis.
3.
oddalić (zarzuty, oskarżenie); amovere,tollere,
v.
gr. accusationem (
ArPrawn X
p. 294, a. 1410)
, infamiam suam (
APozn II
p. 3, a. 1502),
item obligationem venditionis (
StPPP VII
p. 13, a. 1497).
4.
opróżnić; vacuum reddere
APozn I p. 187 (a. 1452) : Hedwigis debebit ipsi Andree domum eandem e-re alias «rumowacz«.
KsgRWar I p. 114 (a. 1496) : Stanislaus ... debet e-re domum suam et de ea exire.