Ogólne
Pełne hasło
Więcej

EXCLAMATIO

Gramatyka
  • Formyexclamatio, exclamacio, exclammatio
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -onis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. wołanie podniesionym głosem, wykrzykiwanie
    • a. upomnienie
      • β. rhet. rhet. t. t. wykrzyknik (jako figura retoryczna)
  • II. iur. iur. t. t. ogłoszenie, podanie do wiadomości publicznej
  • III.
    • 1. zawołanie rodowe, tzw. godło
    • 2. przywołanie kogoś (po nazwisku)

Pełne hasło

EXCLAMATIO s. EXCLAMACIO s. EXCLAMMATIO, -onis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • L.
  • N.
I. wołanie podniesionym głosem, wykrzykiwanie; actus clamandi,clamor.
N.
a. upomnienie; admonitio
MATTH. Prax. p. 131 : sed audiat praelatus huiusmodi negligens, qui derelicta non visitat, dispersa non querit ... e-em, immo exprobrationem propheticam: o pater... derelinquens gregem [(e Vlg. Zach. 11,17)].
β. rhet. t. t. wykrzyknik (jako figura retoryczna); interiectio.
II. iur. t. t. ogłoszenie, podanie do wiadomości publicznej; promulgatio, pronuntiatio
TPaw VII p. 297 (a. 1423) : quando priuilegium ... est proclamatum tercia vice, extunc Przeczslaus ... dixit: domini, ego ex parte mee vxoris prohibeo istam e-em propinquitate.
ArPrawn V p. 134 (saec. XV med.med) : quando ...liber terrestris extrahatur ad recipiendum litteras de eodem, tunc debet fieri per ministerialem e-o, quod esset omnibus ... notum.
KodMaz(L) p. 288 (a. 1478) : nichil ... debent ... de eisdem kmethonibus movere a presenti laudo et eiusdem e-e, sed iam mittere iuxta terrarum ... consuetudinem.
ArSang V p. 347 (a. 1543) : ministerialis ... coram iudicio terrestri ius reddens... ex e-e recognovit, quia ipse ... ter exclamavit villam ... Skaradowo.
III.
1. zawołanie rodowe, tzw. godło; vox, qua milites eiusdem gentis in proeliis se convocabant
StPPP II p. 207 (a. 1416) : Nicolaus ... dixit se esse Bypennam alias Topor, et e-e Starza.
Cf. AGNOMEN CANTUS III CLAMOR PROCLAMATIO VOCITATIO et Słownik Staropolski s. v. godło.
2. przywołanie kogoś (po nazwisku); actus nominatim advocandi aliquem
ŻupKr p. 575 (a. 1518) : e-es stolnicorum in ordine et respectu ad sepum regium.
Ib. p. 577 : distinctis autem nominibus he e-es vocitantur, ut habeatur certitudo operum et laboratoris.
Cf. PROCLAMATIO.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)