Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DUBITATIO

Gramatyka
  • Formydubitatio, dubitacio
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -onis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. (pertinet ad cogitationem) powątpiewanie, wątpliwość, niepewność
  • II. (pertinet ad voluntatem vel affectum) wahanie, niezdecydowanie, rozterka
    • 1. rhet. rhet. jeden z tzw. kolorów retorycznych
    • 2. + (absque) (omni, qualibet) dubitatione ociąganie się, zwlekanie, zwłokabezzwłocznie, natychmiast
    • 3. (vergit ad notionem verendi) lęk, strach przed czymś, niepokój

Pełne hasło

DUBITATIO s. DUBITACIO, -onis f.
  • F.
  • Th.
  • S.
  • B.
  • L.
  • H. (-ietatio),
  • A.
I. (pertinet ad cogitationem) powątpiewanie, wątpliwość, niepewność; actus dubitandi, dubium, ambiguitas. Glossa Pol.
GLcerv p. 539 : d-o «wątpienie».
Per abundantiam dicitur dubitationis quaestio ( DokSul p. 321, a. 1233).
N. locut.
dubitationis vorago ( DokMp I p. 35, a. 1326).
Eodem sensu pl.
GŁOG. Anal. fol. 140a : conclusiones, de quibus sunt expresse d-es.
WROCŁ. EpitConcl fol. g IIb : hic determinat d-es incidentes ex assignatione.
Cf. Th. V 1,2076,38; 2077,3; 2078,13.
II. (pertinet ad voluntatem vel affectum) wahanie, niezdecydowanie, rozterka; fluctuatio animi, qua incerti haeremus, faciamus aliquid necne, haesitatio (saec. XVI).
Praec.
1. rhet. jeden z tzw. kolorów retorycznych; inter sententiarum colores, qui dicebantur, enumeratur
StPPP X p. 47 (saec. XV in.in) : colores verborum sunt ... conmutacio, permixcio, d-o.
2. ociąganie się, zwlekanie, zwłoka; cunctatio, mora, nonnisi in locut. (absque) sine (omni, qualibet) dubitatione bezzwłocznie, natychmiast; sine mora, incunctanter ( KodWp II p. 14, a. 1288).
3. (vergit ad notionem verendi) lęk, strach przed czymś, niepokój; metus, sollicitudo, formido (saec. XVI).
Constr. ad
I—II: a . abs. b. sq. gen. obi. c. sq. circa :
StKapWł p. 185 (a. 1604) : circa turnum (i. vicem ) iuramentorum expediendorum d-e inter dominos orta.
Cf. Th. V 1,2076,81.. d. sq. de. e. sq. quantum ad :
WROCŁ. EpitConcl fol. v IVa : talis d-o fuit in Christo quantum ad sensualitatem, quamuis esset summa securitas, quantum ad rationem, que auxilium diuinum imminere videbat.
f. sq. super c. abl.
KodKKr I p. 55 (a. 1254) : articulos ... super quibus ... d-o uertebatur ... declarandos.
KodMp I p. 88 (a. 1266) : ne ... super huiusmodi vendicione ... aliqua d-o ... oriatur.
Ita vulgo usque ad saec. XV ex. Cf. Th. V 1,2076,77—79. g. sq. enunt. interrog.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)